Miesiąc: styczeń 2022

Rok 2022 r. niesie za sobą wiele istotnych zmian z perspektywy prawa pracy. Poniżej przedstawiamy Państwu najważniejsze z nich.

 

I. POLSKI ŁAD

Od 1 stycznia 2022 r. rewolucja podatkowa, której głównym celem jest zniwelowanie nierówności społecznych, stanie się faktem. Najważniejsze zmiany dla pracowników to:

• podniesienie kwoty wolnej od podatku z 8 000 zł do 30 000 zł.
• podwyższenie progu podatkowego – stawka 32% będzie obowiązywać od dochodów powyżej 120 000 zł rocznie, obecnie jest to 85 528 zł.
• nowe zwolnienia podatkowe – m.in. dla:

– podatników, którzy przeniosą swoje miejsce zamieszkania na terytorium RP, a co za tym idzie zmienią rezydencję podatkową

– rodziców co najmniej czwórki dzieci,

– pracujących emerytów, którzy pomimo nabycia prawa do emerytury nie zdecydują się na jej pobieranie

• ulga dla klasy średniej – pracodawca będzie miał obowiązek naliczania ulgi w każdym miesiącu, w którym przychód pracownika będzie mieścił się w przedziale od 5 701 zł do 11 141 zł. W rozliczeniu rocznym ulga przysługiwać ma zarabiającym od 68 412 zł do 133 692 zł brutto. Pracownik, który choćby o 1 zł przekroczy próg poniżej lub powyżej nie będzie mógł skorzystać z ulgi. Pracownicy mają możliwość zawnioskowania do pracodawcy o nienaliczanie ulgi.
• zmiana rozliczenia składki zdrowotnej – składka zdrowotna jest obecnie częściowo odliczana od PIT (co miesiąc płaci się PIT pomniejszony o 7,75% część składki na ubezpieczenie zdrowotne). Od 2022 r. żadna część składki na ubezpieczenie zdrowotne nie będzie podlegała odliczeniu od podatku dochodowego od osób fizycznych (oznacza to w zasadzie wzrost rzeczywistej stawki podatkowej o 7,75%). Zmiany te łagodzić ma ulga dla klasy średniej.
• samochody służbowe – wysokość ryczałtu z tytułu prywatnego użytku samochodów służbowych nie będzie zależała już od pojemności silnika a od jego mocy silnika. Dla pojazdów do 60 kilowatów oraz dla pojazdów elektrycznych i napędzanych wodorem ryczałt wynosi 250 zł miesięcznie, dla pozostałych ryczałt wynosi 400 zł miesięcznie.

 

II. WZROST MINIMALNEGO WYNAGRODZENIA

Minimalne wynagrodzenie w przyszłym roku wyniesie 3 010 zł brutto (2 363,56 zł netto), czyli wzrośnie o 210 zł brutto.

Minimalna stawka godzinowa przy umowie zleceniu wyniesie zaś 19,70 zł brutto (13,91 zł netto), czyli wzrośnie o 1,40 zł brutto.

Wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia wzrosną także świadczenia obliczane na jego podstawie (m.in. maksymalna kwota odprawy pieniężnej, dodatek za pracę w porze nocnej, czy wynagrodzenie za przestój).

 

III. ZMIANY W ZASIŁKACH

W 2022 r. czekają nas zmiany w zasiłkach z ubezpieczenia społecznego. W szczególności dotyczy to zasiłku chorobowego.

Zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu

Od nowego roku zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu będzie wynosił 80% podstawy wymiaru zasiłku. Obecnie jest to 70%.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia

Po ustaniu ubezpieczenia będzie można pobierać zasiłek chorobowy do 91 dni (okres ten został skrócony ze 182 dni). Zasada ta nie będzie dotyczyła m.in. niezdolnych do pracy w okresie ciąży. Okres zasiłkowy przysługujący w okresie zatrudnienia nie ulegnie zmianie.

Ponowne ustalenie podstawy wymiaru zasiłku

Kolejna zmiana przewiduje, że od 2022 r. podstawy wymiaru zasiłku nie będzie się obliczać na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków nie było przerwy lub była ona krótsza niż miesiąc kalendarzowy. Obecnie podstawę wymiaru oblicza się na nowo, jeżeli przerwa w pobieraniu zasiłków wynosi co najmniej 3 miesiące kalendarzowe.

Prostsze zasady ustalania okresu zasiłkowego

Obecnie, jeżeli w niezdolności do pracy występują przerwy, do okresu zasiłkowego wlicza się poprzednią niezdolność do pracy, o ile jest ona spowodowana tą samą chorobą, a przerwa nie przekracza 60 dni. Od nowego roku nie będzie miała znaczenia przyczyna niezdolności do pracy przed i po przerwie.

Prawo do świadczeń mimo opóźnienia w opłacaniu składek

Od 1 stycznia 2022 r. dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie ustanie już z powodu nieterminowego opłacenia składek. Nowe regulacje umożliwią nabycie prawa do zasiłku osobom, które staną się niezdolne do pracy w okresie, za który będą miały zaległości z tytułu składek w kwocie wyższej niż 1% minimalnego wynagrodzenia. Nie będą one już musiały składać do ZUS wniosków o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie. Prawo do zasiłku nabędą po spłacie zadłużenia. Jeśli nie uregulują go jednak w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia, prawo to przedawni się.

 

IV. USTAWA O SYGNALISTACH

17 grudnia 2021 r. upłynął termin na implementację dyrektywy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Niestety nie doczekaliśmy się ostatecznej wersji ustawy. Zgodnie z zapowiedziami Wiceministra rodziny i polityki społecznej należy spodziewać się jej najszybciej w I kwartale nowego  roku. Jednak już teraz warto rozpocząć prace nad procedurą dla sygnalistów. Wiele kwestii wymaga głębszego ustalenia i uzgodnienia wewnątrz organizacji. Aby nie dać zaskoczyć się ustawodawcy, warto zacząć działać już teraz.

 

V. DYREKTYWA WORK-LIFE BALANCE

Do sierpnia 2022 r. Polska ma czas na implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady, nazywanej work-life balance. Celem dyrektywy jest zapewnienie realizacji zasady równości między kobietami i mężczyznami na rynku pracy oraz zachęcanie do podziału obowiązków rodzicielskich między nimi. Proponowane rozwiązania to m.in. urlop opiekuńczy, który trwałby 5 dni oraz urlop z powodu siły wyższej.

 

VI. L4 NA WYPALENIE ZAWODOWE?

Od kilku tygodni media informują, że od 1 stycznia pojawi się długo wyczekiwana możliwość uzyskania zwolnienia lekarskiego z powodu tzw. wypalenia zawodowego. Nie jest to informacja w pełni prawdziwa i może wprowadzać w błąd. Faktem jest, że od początku 2022 r. zacznie obowiązywać zaktualizowana wersja Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11). Jednak jeszcze nie w Polsce. Choć wypalenie zawodowe rzeczywiście tam się znalazło, to nie jako nowa jednostka chorobowa, a syndrom, który może wpływać na stan zdrowia pracownika. Ma to fundamentalne znaczenie z perspektywy możliwości uzyskania zwolnienia lekarskiego, ponieważ jego podstawą jest stwierdzenie u pracownika choroby powodującej jego czasową niezdolność do wykonywania obowiązków. Obecnie w Polsce obowiązuje ICD-10, a na wdrożenie Rewizji Jedenastej przewidziano okres 5 lat.

 

VII. NOWE WYKROCZENIA W KP

Wśród istotnych zmian dla prawa pracy wskazać należy także na modyfikacje w katalogu wykroczeń przeciwko prawom pracownika, które zostały dokonane pod koniec 2021 r. Pracodawcy zostali włączeni do systemu przeciwdziałania dłużnikom alimentacyjnym – ci z nich, którzy nie potwierdzą na piśmie umowy o pracę zawartej z pracownikiem, wobec którego toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych lub który zalega ze spełnianiem świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące, mogą podlegać karze grzywny – od 1 500 zł do nawet 45 000 zł. To samo dotyczyć będzie osób, które w sposób nieuczciwy wypłacają wynagrodzenie wyższe niż wynikające z zawartej umowy o pracę bez dokonania potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych pracownikowi ujawnionemu w Krajowym Rejestrze Zadłużonych.

 

VIII. IMIGRACJA

Nowy rok to także zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców w Polsce. Przede wszystkim chodzi o usprawnienie dotychczasowych procedur w zakresie wydawania zezwoleń na pobyt czasowy i pracę oraz wiz. Nowelizacja ustawy o cudzoziemcach i niektórych innych ustaw przyjęta w listopadzie przez Sejm (obecnie ustawą zajmuje się Senat) przewiduje wydłużenie do 24 miesięcy okresu dopuszczalnej pracy na podstawie oświadczenia pracodawcy o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Zmiany te obejmą obywateli sześciu państw: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy. Nowelizacja zawiera także ułatwienia w zakresie udzielania pozwoleń na pracę i zezwoleń na pobyt czasowy dla cudzoziemców, jeśli ci podejmą pracą w firmach, których działalność zostanie uznana za „strategiczną” dla polskiej gospodarki. O przyznaniu takiego statusu ma decydować minister właściwy ds. gospodarki.

 

IX. WERYFIKACJA TESTÓW W KIERUNKU COVID-19

Na początku nowego roku spodziewane jest przyjęcie ustawy, która umożliwi pracodawcom żądanie od pracowników (oraz osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych) podania informacji o negatywnym wyniku testu w kierunku koronawirusa (wykonanego maksymalnie 48h przed okazaniem). Z obowiązku tego będą zwolnieni pracownicy, którzy przedstawią informację o przebytej infekcji lub o fakcie zaczepienia. Projekt przewiduje także możliwe działania, jakie pracodawca będzie mógł podjąć w sytuacji, gdy pracownik odmówi przekazania informacji.

 

X. PLANOWANE ZMIANY W KODEKSIE PRACY

W 2022 roku planowane są co najmniej dwie istotne zmiany w Kodeksie Pracy. Mają się tam znaleźć długo wyczekiwane regulacje dotyczące pracy zdalnej oraz przepisy umożliwiające pracodawcy przeprowadzanie prewencyjnych kontroli trzeźwości pracowników. Regulacje dotyczące pracy zdalnej mają zastąpić kodeksową telepracę. Zgodnie z założeniami praca zdalna będzie co do zasady wykonywana dobrowolnie i będzie zależna od woli stron stosunku pracy. Tylko w niektórych sytuacjach pracodawca będzie mógł wydać jednostronne polecenie jej wykonywania. Pracodawcy mają także zostać zobowiązani do określenia zasad pokrywania kosztów związanych z wykonywaniem pracy zdalnej. Obecnie nie wiadomo jeszcze, kiedy dokładnie i w jakim ostatecznie kształcie nowe przepisy wejdą w życie.

 

Pobierz: tutaj.

• Dyrektywa została przyjęta przez Parlament Europejski i Radę EU i opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE 26 listopada 2019 r., weszła w życie 16 grudnia 2019 r., a na jej implementację państwa członkowskie mają czas do 17 grudnia 2021 r. Pełna treść dyrektywy dostępna tutaj.
• Zarządzeniem PRM z dnia 1 grudnia 2020 r. wyznaczono ministra właściwego do przeprowadzenia prac legislacyjnych mających na celu implementację dyrektywy – został nim minister właściwy do spraw pracy – Jarosław Gowin.
• Zarządzeniem ww. ministra z dnia 10 grudnia 2020 r. powołano Zespół do spraw przygotowania regulacji w związku z implementacją dyrektywy.
• 4 października 2021 r. pojawiły się główne założenia do projektu ustawy zawierające kluczowe informacje dla przedsiębiorców w przedmiocie mającego ukazać się projektu.
• Polski projekt Ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa został opublikowany 18 października 2021 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Projekt wraz z procesem legislacyjnym dostępne są tutaj.
• Aktualnie projekt znajduje się na etapie opiniowania, a do Ministerstwa spłynęły setki stron z uwagami m.in. ze środowisk eksperckich
• 17 grudnia 2021 r. minął termin na implementację Dyrektywy do krajowych porządków prawnych dla wszystkich Państw członkowskich.
• Ostatnie uwagi do pierwszego projektu w ramach konsultacji społecznych trafiły na stronę sejmu 30 grudnia 2021 r.
• Zgodnie z zapowiedziami Wiceministra Rodziny i Polityki Społecznej ostateczna wersja projektu miała być gotowa w styczniu 2022 r.
• Na stronie RCL 4-krotnie ukazywał się projekt ustawy o sygnalistach, tj. w pierwotnej wersji z października 2021 r., a następnie z poprawkami w kwietniu, lipcu i sierpniu 2022 r.
• Zmiany wprowadzane w poszczególnych wersjach projektów mogą Państwo śledzić w kolejnych artykułach cyklu HR Sygnał:
  • Projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa
  • Najważniejsze zmiany w projekcie ustawy o sygnalistach
  • Do trzech razy sztuka – czyli trzeci projekt ustawy o ochronie sygnalistów
  • Bez czterech projektów ustawa nie powstaje – najnowsze zmiany w ochronie sygnalistów
• Projekt przeszedł etap opiniowania i 28 lipca 2022 r. został przekazany wraz z protokołem rozbieżności do Komitetu Spraw Europejskich.
• Komitet Spraw Europejskich miał czas do 5 sierpnia 2022 r. na zgłaszanie ewentualnych uwag do dokumentu.
• W ramach rozpatrywania projektu przez Komitet do Spraw Europejskich zgłoszono szereg uwag.
  • Rządowe Centrum Legislacji zgłosiło uwagi m.in. w zakresie doprecyzowania katalogu działań odwetowych i pojęcia „dzielenia się” zasobami kadrowymi i organizacyjnymi w zakresie przyjmowania i weryfikacji zgłoszeń i prowadzenia postępowania wyjaśniającego.
  • Ministerstwo Finansów zgłosiło uwagi odnośnie zwiększenia zatrudnienia w Biurze RPO oraz ujednolicenia przepisów odnoszących się do liczby osób zatrudnionych w przypadku podmiotów prawnych w sektorze prywatnym.
  • UKOiK zgłosiło uwagi w zakresie wyjaśnienia nieprecyzyjnych pojęć.
  • MSWiA zaproponowało, aby jako organ przyjmujący zgłoszenie zamiast RPO ustanowić Prokuraturę i wyposażyć prokuratora w kompetencje przyznawania statusu sygnalisty.
  • Ministerstwo Sprawiedliwości zgłosiło uwagi odnośnie rozszerzenia kognicji sądów powszechnych i tym samym potrzeby wsparcia sądownictwa powszechnego dodatkowymi etatami sędziowskimi, asystenckimi i urzędniczymi.
• Wnioskodawca nadal nie odniósł się do tych uwag oraz do ostatecznych ustaleń Komitetu do Spraw Europejskich.
• Następnym krokiem powinno być rozpatrzenie projektu przez Stały Komitet Rady Ministrów.
• W ramach dalszych prac legislacyjnych prowadzonych w Komitecie do Spraw Europejskich, w ramach odniesienia się do zgłaszanych uwag, projektodawca opublikował dwa kolejne projekty ustawy – piąty z 13 grudnia 2022 r. i szósty z 05 stycznia 2023 r. Oba projekty oznaczone zostały przez twórców jako tekst ostateczny.
• Propozycje zmian obejmowały m.in. wprowadzenie obowiązkowej zgody sygnalisty na ujawnienie jego tożsamości w toku rozpatrywania zgłoszenia oraz instytucji zaświadczenia dla sygnalisty, a także zaostrzenia kar za nieprzestrzeganie obowiązków ustawowych.
• Dalsze praca prowadzone były w Stałym Komitecie Rady Ministrów, gdzie 25 maja 2023 r. opublikowano siódmy projekt z 6 lutego 2023 r., z jego jednoczesną autokorektą w postaci projektu ósmego z 27 marca 2023 r.
• Projektodawcy zrezygnowali z wprowadzania różnych terminów wejścia w życie obowiązków dotyczących wewnętrznej procedury zgłoszeń. Na chwilę obecną wszyscy pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 pracowników będą mieli jeden dzień na wdrożenie przepisów o sygnalistach od ogłoszenia przepisów w Dzienniku Ustaw.
• Szczegółowy opis najnowszych zmian znajdziecie Państwo tutaj.
• Efektem dalszych prac był opublikowany w sierpniu 2023 r., 9. projekt ustawy o sygnalistach. Przewidywał on wprowadzenie obowiązku ustalenia procedury zgłoszeń wewnętrznych oraz zewnętrznych w terminie 1,5 miesiąca przed wejściem w życie reszty przepisów ustawy. Wydłużono także okres vacatio legis do 14 dni.
• Projekt zakładał, że podmiot zatrudniający może samodzielnie zdecydować czy będzie przyjmować zgłoszenia anonimowe. Ustawodawca zrezygnował z uregulowania tego na poziomie ustawowym.
• Kolejne prace nad projektem ustawy o sygnalistach zostały podjęte już przez nowy rząd, który 11 stycznia 2024 r. opublikował najnowszy projekt ustawy o sygnalistach. W dużej mierze powiela on założenia poprzednich wersji, a dodatkowo wprowadza obowiązek konsultacji procedur zgłaszania z przedstawicielami pracowników (związkami zawodowymi albo przedstawicielami pracowników).
• Rozszerzono zakres możliwych naruszeń prawa o wybrane przepisy prawa krajowego oraz postanowiono, że organem odpowiedzialnym za przyjmowanie zgłoszeń zewnętrznych będzie Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO), a nie Państwowa Inspekcja Pracy (PIP).
• Ustawa ma wejść w życie 1 miesiąc po ogłoszeniu. Wewnętrzne procedury będzie trzeba przyjąć w terminie 1 miesiąca po wejściu w życie ustawy.
• Senat zaproponował poprawki do ustawy przyjętej przez Sejm, wśród nich najważniejszą jest wykreślenie prawa pracy z katalogu naruszeń, których zgłoszenie daje ochronę przewidzianą w ustawie.
• Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych wyraźnie podkreślił w ustawie konieczność dania możliwości dokonywania zgłoszeń anonimowo, a także zwrócił uwagę na potrzebę umieszczenia w przepisach podstawy prawnej dla określania obowiązku przetwarzania danych osobowych, w szczególności celu i zakresu. Rada Ministrów nie ustosunkowała się jeszcze do tego stanowiska.
• W najnowszej wersji projektu ustawy o ochronie sygnalistów pojawiło się kilka zmian:
  • rozszerzono zakres projektu ustawy o prawo pracy;
  • doprecyzowano sposób obliczania liczby pracowników: wliczeniu podlegać będą pracownicy w przeliczeniu na pełne etaty lub osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy;
  • określono na 1 miesiąc termin na wydanie przez organ publiczny zaświadczenia o podleganiu ochronie przez sygnalistę.

• 2 kwietnia 2024 r. Rada Ministrów przyjęła ostateczny projekt ustawy. Wśród zmian między innymi możliwość przyjmowania zgłoszeń anonimowych przez Rzecznika Praw Obywatelskich i organ publiczny. Zgodnie z projektem, sygnaliści, wobec których dopuszczono się działań odwetowych, będą mieli prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku.
• Projekt ustawy z dnia 17 kwietnia 2024 r. został skierowany do Sejmu.
• 24 kwietnia 2024 r. projekt ustawy został skierowany do pierwszego czytania w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.
• Zostało opublikowane sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny. Pełny tekst sprawozdania dostępny tutaj. Przyjęto między innymi poprawkę dotyczącą wspólnej procedury zgłoszeń wewnętrznych dla grupy kapitałowej.
• Odbyło się drugie czytanie projektu na posiedzeniu Sejmu oraz ponowne skierowanie projektu ustawy do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, po zgłoszeniu nieznacznych poprawek.
• Zostało ogłoszone dodatkowe sprawozdanie komisji, przyjmując znaczną część zaproponowanych poprawek. Przyjęte poprawki nie zmieniają znacznie teksu ustawy, pełna treść przyjętych poprawek dostępna tutaj. Tego samego dnia odbyło się także trzecie czytanie projektu ustawy oraz głosowanie nad przyjęciem projektu.
• Projekt ustawy został przyjęta przez Sejm dnia 23 maja 2024 r. Szczegółowe informacje dotyczące uchwalonej ustawy znajdą Państwo tutaj, a jej pełny tekst tutaj.
  • Przepisy wejdą w życie po 3 miesiącach od ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw.
• Senat zaproponował poprawki do ustawy, w związku z czym wraca ona do Sejmu. Wśród najważniejszych, zmian zaproponowanych przez izbę wyższą, jest wykreślenie z katalogu naruszeń, których zgłoszenie daje ochronę przewidzianą w ustawie, naruszeń z zakresu prawa pracy. Teraz do poprawek będzie miał szansę odnieść się Sejm.
• Komisja Polityki Społecznej i Rodziny pozytywnie zaopiniowała wszystkie poprawki zaproponowane w uchwale Senatu. Sejm odniesie się do stanowiska Komisji i Senatu na najbliższym posiedzeniu.
• Sejm przyjął ustawę wraz z poprawkami zaproponowanymi przez Senat. Teraz ustawa zostanie skierowana do podpisania przez Prezydenta RP.
• Prezydent podpisał ustawę o ochronie sygnalistów.
• 24 czerwca 2024 r. ustawa o ochronie sygnalistów została opublikowana w Dzienniku Ustaw. Oznacza to, że większość przepisów ustawy wejdzie w życie po 3 miesiącach, tj. 25 września 2024 r.
  • Przepisy dotyczące zgłoszeń zewnętrznych wejdą w życie dopiero po 6 miesiącach od publikacji ustawy tj. 25 grudnia 2024 r.

Aktualizacja: 27.07.2024 r.