Aktualny stan prac nad implementacją dyrektywy

05.01.2022

Dyrektywa została przyjęta przez Parlament Europejski i Radę EU i opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE 26 listopada 2019 r., weszła w życie 16 grudnia 2019 r., a na jej implementację państwa członkowskie mają czas do 17 grudnia 2021 r. Pełna treść dyrektywy dostępna tutaj.
Zarządzeniem PRM z dnia 1 grudnia 2020 r. wyznaczono ministra właściwego do przeprowadzenia prac legislacyjnych mających na celu implementację dyrektywy – został nim minister właściwy do spraw pracy – Jarosław Gowin.
Zarządzeniem ww. ministra z dnia 10 grudnia 2020 r. powołano Zespół do spraw przygotowania regulacji w związku z implementacją dyrektywy.
4 października 2021 r. pojawiły się główne założenia do projektu ustawy zawierające kluczowe informacje dla przedsiębiorców w przedmiocie mającego ukazać się projektu.
Polski projekt Ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa został opublikowany 18 października 2021 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Projekt wraz z procesem legislacyjnym dostępne są tutaj.
Aktualnie projekt znajduje się na etapie opiniowania, a do Ministerstwa spłynęły setki stron z uwagami m.in. ze środowisk eksperckich
17 grudnia 2021 r. minął termin na implementację Dyrektywy do krajowych porządków prawnych dla wszystkich Państw członkowskich.
Ostatnie uwagi do pierwszego projektu w ramach konsultacji społecznych trafiły na stronę sejmu 30 grudnia 2021 r.
Zgodnie z zapowiedziami Wiceministra Rodziny i Polityki Społecznej ostateczna wersja projektu miała być gotowa w styczniu 2022 r.
Na stronie RCL 4-krotnie ukazywał się projekt ustawy o sygnalistach, tj. w pierwotnej wersji z października 2021 r., a następnie z poprawkami w kwietniu, lipcu i sierpniu 2022 r.
Zmiany wprowadzane w poszczególnych wersjach projektów mogą Państwo śledzić w kolejnych artykułach cyklu HR Sygnał:
- Projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa
- Najważniejsze zmiany w projekcie ustawy o sygnalistach
- Do trzech razy sztuka – czyli trzeci projekt ustawy o ochronie sygnalistów
- Bez czterech projektów ustawa nie powstaje – najnowsze zmiany w ochronie sygnalistów
Projekt przeszedł etap opiniowania i 28 lipca 2022 r. został przekazany wraz z protokołem rozbieżności do Komitetu Spraw Europejskich.
Komitet Spraw Europejskich miał czas do 5 sierpnia 2022 r. na zgłaszanie ewentualnych uwag do dokumentu.
W ramach rozpatrywania projektu przez Komitet do Spraw Europejskich zgłoszono szereg uwag.
- Rządowe Centrum Legislacji zgłosiło uwagi m.in. w zakresie doprecyzowania katalogu działań odwetowych i pojęcia „dzielenia się” zasobami kadrowymi i organizacyjnymi w zakresie przyjmowania i weryfikacji zgłoszeń i prowadzenia postępowania wyjaśniającego.
- Ministerstwo Finansów zgłosiło uwagi odnośnie zwiększenia zatrudnienia w Biurze RPO oraz ujednolicenia przepisów odnoszących się do liczby osób zatrudnionych w przypadku podmiotów prawnych w sektorze prywatnym.
- UKOiK zgłosiło uwagi w zakresie wyjaśnienia nieprecyzyjnych pojęć.
- MSWiA zaproponowało, aby jako organ przyjmujący zgłoszenie zamiast RPO ustanowić Prokuraturę i wyposażyć prokuratora w kompetencje przyznawania statusu sygnalisty.
- Ministerstwo Sprawiedliwości zgłosiło uwagi odnośnie rozszerzenia kognicji sądów powszechnych i tym samym potrzeby wsparcia sądownictwa powszechnego dodatkowymi etatami sędziowskimi, asystenckimi i urzędniczymi.
Wnioskodawca nadal nie odniósł się do tych uwag oraz do ostatecznych ustaleń Komitetu do Spraw Europejskich.
Następnym krokiem powinno być rozpatrzenie projektu przez Stały Komitet Rady Ministrów.
W ramach dalszych prac legislacyjnych prowadzonych w Komitecie do Spraw Europejskich, w ramach odniesienia się do zgłaszanych uwag, projektodawca opublikował dwa kolejne projekty ustawy – piąty z 13 grudnia 2022 r. i szósty z 05 stycznia 2023 r. Oba projekty oznaczone zostały przez twórców jako tekst ostateczny.
Propozycje zmian obejmowały m.in. wprowadzenie obowiązkowej zgody sygnalisty na ujawnienie jego tożsamości w toku rozpatrywania zgłoszenia oraz instytucji zaświadczenia dla sygnalisty, a także zaostrzenia kar za nieprzestrzeganie obowiązków ustawowych.
Dalsze praca prowadzone były w Stałym Komitecie Rady Ministrów, gdzie 25 maja 2023 r. opublikowano siódmy projekt z 6 lutego 2023 r., z jego jednoczesną autokorektą w postaci projektu ósmego z 27 marca 2023 r.
Projektodawcy zrezygnowali z wprowadzania różnych terminów wejścia w życie obowiązków dotyczących wewnętrznej procedury zgłoszeń. Na chwilę obecną wszyscy pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 pracowników będą mieli jeden dzień na wdrożenie przepisów o sygnalistach od ogłoszenia przepisów w Dzienniku Ustaw.
Szczegółowy opis najnowszych zmian znajdziecie Państwo tutaj.
Efektem dalszych prac był opublikowany w sierpniu 2023 r., 9. projekt ustawy o sygnalistach. Przewidywał on wprowadzenie obowiązku ustalenia procedury zgłoszeń wewnętrznych oraz zewnętrznych w terminie 1,5 miesiąca przed wejściem w życie reszty przepisów ustawy. Wydłużono także okres vacatio legis do 14 dni.
Projekt zakładał, że podmiot zatrudniający może samodzielnie zdecydować czy będzie przyjmować zgłoszenia anonimowe. Ustawodawca zrezygnował z uregulowania tego na poziomie ustawowym.
Kolejne prace nad projektem ustawy o sygnalistach zostały podjęte już przez nowy rząd, który 11 stycznia 2024 r. opublikował najnowszy projekt ustawy o sygnalistach. W dużej mierze powiela on założenia poprzednich wersji, a dodatkowo wprowadza obowiązek konsultacji procedur zgłaszania z przedstawicielami pracowników (związkami zawodowymi albo przedstawicielami pracowników).
Rozszerzono zakres możliwych naruszeń prawa o wybrane przepisy prawa krajowego oraz postanowiono, że organem odpowiedzialnym za przyjmowanie zgłoszeń zewnętrznych będzie Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO), a nie Państwowa Inspekcja Pracy (PIP).
Ustawa ma wejść w życie 1 miesiąc po ogłoszeniu. Wewnętrzne procedury będzie trzeba przyjąć w terminie 1 miesiąca po wejściu w życie ustawy.