Hałas to jeden z czynników fizycznych, który bywa dolegliwy zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Hałas w środowisku pracy definiuje się jako każdy niepożądany dźwięk, który może być uciążliwy albo szkodliwy dla zdrowia lub może zwiększać ryzyko wypadku przy pracy. Hałas towarzyszący pracy ma zdecydowanie negatywny wpływ na zdrowie pracownika i od wielu lat stanowi jeden z głównych czynników powodujących powstanie chorób zawodowych.
Warto podkreślić, że w raportach opracowywanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną jako zagrożenie dla zdrowia pracowników, wskazywany jest nie tylko wpływ hałasu na narząd słuchu, ale także pozasłuchowe skutki działania hałasu, które objawiają się wpływem głównie na ośrodkowy układ nerwowy i układ wydzielania wewnętrznego, a w konsekwencji na stan i funkcje wielu narządów wewnętrznych. Bodźce słuchowe mogą wpływać na różne funkcje organizmu nawet wtedy, gdy nie dochodzi do powstania wrażeń słuchowych. Reakcje pozasłuchowe mogą objawiać się wzrostem częstości skurczów serca i ciśnienia krwi, skurczów obwodowych naczyń krwionośnych, zmniejszeniem częstości oddechów, intensywności perystaltyki jelit oraz odruchami motorycznymi (skurcz mięśni). Pozasłuchowe skutki hałasu są uogólnioną odpowiedzią organizmu na działanie hałasu jako stresora.
Branże, które są najbardziej narażone na hałas to m.in. przemysł, górnictwo i budownictwo – często tam gdzie źródłem dźwięku są wykorzystywane do pracy maszyny czy narzędzia. W przypadku ekspozycji na hałas przekraczającej 80 dB konieczne jest stosowanie przerw w pracy lub ograniczania czasu pracy, aby ograniczyć możliwość uszczerbku dla zdrowia.
Co warto jednak zaznaczyć, z niepożądanym hałasem spotykają się także pracownicy pracujący w przestrzeniach biurowych. W przypadku biur, wprawdzie rzadziej dochodzi do przekroczenia wyznaczonych norm hałasu czy występowania chorób związanych z uszkodzeniem słuchu, jednak hałas występujący na przykład w open space, czy call center może przyczyniać się do gorszego samopoczucia pracowników, oraz do jakości czy też wydajności ich pracy. Może także wpływać na ich koncentracje oraz powodować zmęczenie i stres.
Istnieją różne metody oraz środki ograniczające hałas w pomieszczeniach biurowych. Należą do nich np. dodatkowe przerwy dla pracowników, stworzenie pokojów ciszy, wydzielenie pomieszczeń zawierających źródła hałasu (np. szumiącej serwerowni) czy zastosowanie przegród izolujących dźwięk. Istotnym uzupełnieniem tych działań jest także profilaktyka medyczna.
Przepisy prawa nakładają na pracodawcę szereg obowiązków związanych z zagadnieniem hałasu w miejscu pracy. Głównym ich źródłem jest rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne. Według rozporządzenia pracodawca jest zobowiązany do:
- dokonywania pomiarów hałasu i porównywania tych wyników z wyznaczonymi normami (np. z NDN- najwyższe dopuszczalne natężenie);
- oceny, eliminowania albo ograniczania ryzyka zawodowego związanego z narażeniem pracowników na hałas;
- udostępniania środków ochrony indywidualnej słuchu w przypadku, gdy uniknięcie albo wyeliminowanie ryzyka zawodowego jest niemożliwe;
- oznaczania i wydzielania stref, w których pomiar hałasu jest wyższy niż wyznaczone normy, a także ograniczania dostępu do takich miejsc, jeżeli jest to możliwe;
- podejmowania działań w przypadku narażenia indywidualnego na hałas;
- zapewniania informacji i szkoleń związanych z wynikami oceny ryzyka zawodowego dla pracowników narażonych na działanie hałasu.
Każdy pracodawca obowiązany jest zweryfikować natężenie hałasu, występujące w organizowanym przez niego miejscu pracy. Pierwszy pomiar hałasu powinno wykonać się nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności. Wyniki badań należy przechowywać przez okres 3 lat. Częstotliwość wykonywania następnych pomiarów zależy od uzyskanych wyników. W zależności od stopnia przekroczenia wyznaczonych norm, pomiary wykonuje się co najmniej raz w roku albo co najmniej raz na dwa lata. Jeżeli wyznaczona norma nie jest przekroczona podczas przeprowadzanych dwóch pomiarów w odstępie 2 lat, przeprowadzanie kolejnych pomiarów hałasu nie jest konieczne. Pracodawca ma obowiązek poinformować pracowników o wynikach pomiarów hałasu.
Kwestia ekspozycji na hałas nie może być pominięta w wystawianym przez pracodawcę skierowaniu na badania, w którym pracodawca określa stanowisko pracy, na którym pracownik ma być/jest zatrudniony oraz opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na nim czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.
Jeśli chcieliby Państwo uzyskać bardziej szczegółowe informacje na temat tego, jakie obowiązki spoczywają na pracodawcy w zakresie ochrony pracowników przed nadmiernym hałasem w miejscu pracy – zapraszamy do kontaktu.
