Miesiąc: luty 2022

25 lutego 2022 r. zniesiono ograniczenia związane z kwarantanną dla osób przekraczających granice z Ukrainą w związku z wojną. Osoby uciekające z Ukrainy nie są zobowiązane w szczególności do okazania negatywnego wyniku testu w kierunku SARS-CoV-2 ani odbycia obowiązkowej 7-dniowej kwarantanny po wjeździe do Polski.

Zmiany mają na celu zapewnienie płynnego przemieszczania się osób na granicy polsko-ukraińskiej. Podleganie kwarantannie może w teorii wciąż dotyczyć  osób przemieszczających się z Ukrainy bez związku z konfliktem zbrojnym, chociaż w tej chwili priorytetem władz jest sprawne wpuszczanie osób przybywających z Ukrainy.

Podróżni ze wszystkich innych kierunków (w tym osoby wjeżdżające z UE), mogą nadal podlegać 7-dniowej kwarantannie, w zależności od ich statusu i/lub posiadania negatywnego wyniku testu na Covid-19 lub posiadania potwierdzenia szczepienia. Ogólne ograniczenia związane z kwarantanną po wjeździe do Polski zostały przedłużone od 28 lutego do 31 marca 2022.

26 lutego 2022 wprowadzono także zakaz wlotu w polską przestrzeń powietrzną samolotów użytkowanych przez przewoźników z Federacji Rosyjskiej. Działanie to jest elementem sankcji nałożonych przez Polskę i Unię Europejską na Rosję, związanych z konfliktem zbrojnym na Ukrainie. Nie określono końcowej daty trwania zakazu.

Jednocześnie wstrzymanie pasażerskiego ruchu kolejowego między Polską a Białorusią zostało przedłużone do 31 marca 2022 roku.

W czwartek, 24 lutego 2022 r. władze Ukrainy ogłosiły powszechną mobilizację. Obywatele Ukrainy, którzy otrzymają wezwania, będą zobowiązani stawić się do służby pod rygorem odpowiedzialności karnej. Dotyczy to także obywateli Ukrainy mieszkających w Polsce.

Co istotne, dotyczy to tylko osób, które otrzymały pisemne wezwania do osobistego stawiennictwa w jednostce wojskowej. Po wydaniu ukazu Prezydenta Ukrainy ogłoszono, by nie czekać na wezwania z komisariatów wojskowych, tylko zgłaszać się samemu. Takie ogłoszenie jest jednak skierowane do ochotników i nie jest prawnie wiążące

Ukraiński poborowy musi stawić się we wskazanej w wezwaniu jednostce wojskowej jedynie wtedy, kiedy osobiście odbierze wezwanie i je podpisze. Doręczenie i podpis domownika cudzoziemca nie będą wystarczające.

Jeżeli poborowy po skutecznym doręczeniu wezwania nie stawi się w odpowiednim miejscu i czasie, grozi mu od 3 do 5 lat pozbawienia wolności (art. 366 ukraińskiego KK). Procedura pociągnięcia do odpowiedzialności jest dosyć skomplikowana i z wielu źródeł wynika, że prawdopodobnie nie będzie ona egzekwowana na masową skalę.

Mobilizacja nie tworzy żadnych prawnych obowiązków po stronie polskich firm zatrudniających obywateli Ukrainy. Pracodawcy mogą uzgodnić z pracownikami wyjeżdżającymi na Ukrainę rozwiązanie umowy o pracę z porozumieniem stron, urlop wypoczynkowy lub urlop bezpłatny, ewentualnie jednostronnie potraktować nieobecność pracownika jako usprawiedliwioną z zachowaniem lub bez zachowania prawa do wynagrodzenia.

W czwartek, 24 lutego 2022 r. władze Ukrainy ogłosiły powszechną mobilizację. Obywatele Ukrainy, którzy otrzymają wezwania, będą zobowiązani stawić się do służby pod rygorem odpowiedzialności karnej. Na chwilę obecną nie wiadomo, czy i jak doręczanie wezwań do służby będzie odbywać się wobec obywateli Ukrainy mieszkających w Polsce. Nie istnieje żadne porozumienie między Polską a Ukrainą regulujące ewentualną pomoc polskich władz w przeprowadzaniu mobilizacji.

Mobilizacja nie tworzy żadnych prawnych obowiązków po stronie polskich firm zatrudniających obywateli Ukrainy. Pracodawcy mogą uzgodnić z pracownikami wyjeżdżającymi na Ukrainę rozwiązanie umowy o pracę z porozumieniem stron, urlop wypoczynkowy lub urlop bezpłatny, ewentualnie jednostronnie potraktować nieobecność pracownika jako usprawiedliwioną z zachowaniem lub bez zachowania prawa do wynagrodzenia.

 

Zakaz wyjazdu z Ukrainy dla mężczyzn i przedstawicieli zawodów strategicznych

W związku z powszechną mobilizacją, ukraińskie władze zabroniły wyjazdu z Ukrainy mężczyzn od 18 do 60 roku życia. Zakaz wyjazdu jest egzekwowany również wobec osób spoza powyższej grupy, jeżeli wykonują zawód o znaczeniu strategicznym (np. zawody medyczne).

 

Możliwość wjazdu do Polski

Po stronie polskiej nie obowiązują żadne ograniczenia wjazdu dla obywateli Ukrainy.

Obywatele Ukrainy posiadający paszport biometryczny mogą wjechać do Polski na podstawie ruchu bezwizowego, który umożliwia pobyt w Polsce na okres do 90 dni (z możliwością dalszego przedłużenia).

Osoby nieposiadające paszportu biometrycznego mogą wjeżdżać do Polski na podstawie specjalnej zgody udzielanej przez Straż Graniczną na granicy na okres do 15 dni (z możliwością dalszego przedłużenia). Straż Graniczna wymaga okazania dowolnego dokumentu (takiego jak ukraiński dowód osobisty czy akt urodzenia dzieci) przy wjeździe do Polski. Wjazd jest zatem możliwy także dla osób, które w ogóle nie mają paszportu.

 

Dalszy pobyt w Polsce

Początkowe okresy 90/15 dni pobytu można dodatkowo przedłużyć w kraju poprzez np. wniosek o pobyt czasowy lub ubieganie się o ochronę międzynarodową. W trakcie rozpatrywania wniosków, cudzoziemiec może w dalszym ciągu przebywać w Polsce.

Ponadto obecnie obowiązują rozwiązania związane z pandemią koronawirusa, które wydłużają legalność pobytu w Polsce w sposób automatyczny, pod warunkiem jednak złożenia później odpowiedniego wniosku (także już po 90/15 dniach).

Osoby, które nie mają miejsca zamieszkania w Polsce, są kierowane do punktów w pobliżu granicy w celu udzielenia dalszej pomocy. Osoby które mają dokąd się udać – mogą zamieszkać np. z rodziną, nie muszą przebywać w ośrodkach w czasie ubiegania się o ochronę międzynarodową.

 

Możliwość wykonywania pracy po przyjeździe

Obywatele Ukrainy, którzy przyjechali do Polski na podstawie ruchu bezwizowego, mają możliwość rozpocząć wykonywanie pracy po uzyskaniu oświadczenia zarejestrowanego w urzędzie pracy (na okres do 2 lat). Muszą jednak równolegle zadbać o legalność swojego pobytu np. poprzez złożenie wniosku o pobyt czasowy.

Obecnie takiej możliwości nie mają osoby, które wjechały do Polski na podstawie specjalnej zgody Straży Granicznej na okres 15 dni.

Osoby, które ubiegają się o ochronę międzynarodową, nie mają możliwości wykonywania pracy przez pierwsze 6 miesięcy rozpatrywania ich wniosku. Po tym czasie mogą uzyskać zaświadczenie o trwającej procedurze, które uprawnia do pracy.

 

Planowane zmiany – specustawa

Rząd planuje przyjęcie rozwiązań (możliwe że już w pierwszym tygodniu marca), które mają umożliwić obywatelom Ukrainy wykonywanie pracy w Polsce na zasadach korzystniejszych niż przedstawione powyżej.

 

Kwarantanna oraz testy i szczepienia

Od 25 lutego 2022 r. osoby przybywające z Ukrainy (niezależnie od obywatelstwa) nie podlegają kwarantannie po przekroczeniu granicy.

Nie jest konieczne posiadanie negatywnego wyniku testu na Covid albo potwierdzenia zaszczepienia, aby wjechać do Polski.

 

Cała treść alerty dostępna w specjalnym wydaniu Perspektyw HR tutaj.

 

Nieodłącznym elementem polskiego rynku pracy są cudzoziemcy. Znaczną ich część stanowią pracownicy z Ukrainy poszukujący w Polsce lepszych warunków płacowych. W obliczu obecnej sytuacji, pracodawcy zmierzają się z niecodzienną sytuacją, czyli masowym odejściem pracowników wracających na Ukrainę w celu obrony kraju. W tym kontekście pojawia się pytanie – jakie skutki dla umowy o pracę ma wyjazd pracownika?

Kodeks pracy jedynie odsyła do przepisów ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej. Ustawa ta reguluje sytuację pracowników powołanych do pełnienia czynnej służby wojskowej, m.in. rozwiązywanie umów o pracę, udzielenie zwolnienia od pracy, czy obowiązek ponownego zatrudnienia. Ma ona jednak zastosowanie tylko do polskich obywateli i powołania do polskiej armii.

Polskie przepisy prawa pracy w ogóle nie regulują sytuacji cudzoziemców, którzy zdecydują się na powrót do kraju w związku z powołaniem lub chęcią dobrowolnego wstąpienia do armii. Zatem w przypadku, gdy pracownik zdecyduje się na nagłe odejście, pracodawcy będą musieli skorzystać z ogólnych rozwiązań przewidzianych w kodeksie pracy, np. udzielenie urlopu bezpłatnego. Wniosek o urlop bezpłatny powinien mieć formę pisemną i wymaga zgody pracodawcy. Niemniej jednak z uwagi na nadzwyczajne okoliczności brak pisemnego wniosku nie powinno stanowić przeszkody

Oczywiście wyjazd pracownika może przeczyć zasadności dalszego zatrudnienia, ponieważ i pracownik i pracodawca nie wiedzą, kiedy i czy pracownik powróci do pracy. Najprostszym sposobem jest rozwiązanie umowy za porozumieniem stron. Przepisy nie wymagają zachowania szczególnej formy (np. pisemnej) dla rozwiązania umowy o pracę. Tym samym, gdy pracownik zgłosi pracodawcy że wyjeżdża i nie zjawi się już w pracy, strony mogą rozwiązać umowę telefonicznie. Notatka z takiej rozmowy i np. potwierdzenie dokonanych ustaleń w SMSie mogą zostać włączone do akt pracowniczych.

W takiej sytuacji problemem może być dostarczenie pracownikowi świadectwa pracy. Warto więc zapytać pracownika, na jaki adres powinniśmy je wysłać. W razie niepodjęcia świadectwa i zwrotu przesyłki przez pocztę należy je włożyć do akt osobowych pracownika z adnotacją o braku możliwości dostarczenia go pracownikowi.

W związku z atakiem Rosji na Ukrainę, rozpoczynamy cykl wpisów o możliwościach wsparcia pracowników z Ukrainy (już zatrudnionych w Polsce) oraz rozwiązaniach związanych z przyjazdem i pobytem w Polsce cudzoziemców opuszczających Ukrainę.

Dzisiejszy atak Rosji na Ukrainę spowodował, że część obywateli Ukrainy postanowiła uciec do Polski. Z powodu ataków na ukraińskie miasta, polskie placówki konsularne zawiesiły swoje funkcjonowanie i nie ma możliwości uzyskania wiz do Polski.

Obywatele Ukrainy jednak w dalszym ciągu mają możliwość wjazdu do Polski np. na podstawie ruchu bezwizowego (jeśli posiadają paszport biometryczny). Okres pobytu w Polsce wynosi wtedy do 90 dni, z możliwością jego dalszego przedłużenia.

Cudzoziemcy, którzy chcą opuścić Ukrainę, a nie posiadają wizy lub możliwości skorzystania z ruchu bezwizowego, mają możliwość ubiegać się o wjazd do Polski na okres 15 dni (na podstawie zezwolenia udzielonego przez Straż Graniczną na granicy). Możliwe jest także ubieganie się o ochronę międzynarodową (np. status uchodźcy) – w takim przypadku cudzoziemiec może zostać skierowany do jednego z przygotowanych punktów recepcyjnych po przekroczeniu granicy, jeśli nie ma zakwaterowania w Polsce.

Na granicy z Ukrainą już od 19 lutego nie obowiązują ograniczenia wjazdu cudzoziemców w związku z pandemią koronawirusa, oznacza to że potencjalnie każdy cudzoziemiec może przekroczyć polską granicę, pomimo trwającej epidemii. Do wjazdu nie jest także np. posiadanie negatywnego wyniku testu czy potwierdzenia szczepienia przeciwko Covid-19.

Jednocześnie trwają pilne prace nad nowym rozporządzeniem, które ma na celu likwidację kwarantanny po wjeździe do Polski dla osób przybywających z Ukrainy. Rząd opracowuje także kolejne rozwiązania techniczne i prawne w celu przygotowania na przyjazd dużej grupy cudzoziemców do Polski.

Ze względu na obowiązujące wciąż rozwiązania tzw. specustawy covidowej, w Polsce w dalszym ciągu obowiązują przepisy przedłużające automatycznie możliwość pobytu w Polsce na podstawie wiz czy zezwoleń posiadanych przez cudzoziemców. Umożliwi to kontynuowanie pobytu przez osoby, które np. nie będą miały możliwości złożyć wniosku przedłużającego ich dalszy pobyt w Polsce ze względu na dużą ilość wniosków.

Wzrost liczby wniosków składanych przez cudzoziemców może również spowodować wydłużenie w najbliższym okresie oczekiwania na zezwolenia przez cudzoziemców, którzy swoje wnioski złożyli już wcześniej.

Ze względu na wzmożony ruch na przejściach granicznych i możliwościami wprowadzenia ograniczeń poruszania się przez władze ukraińskie, osoby które rozważają przyjazd do Polski np. w związku z planowanym rozpoczęciem pracy, powinny przyjechać do Polski jak najszybciej.