Miesiąc: marzec 2024

6 marca 2024 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się nowy projekt ustawy o ochronie sygnalistów. Znajdą go Państwo tutaj. Opublikowany projekt wprowadza istotne zmiany w stosunku do poprzednich wersji. Co uległo zmianie?

1. Kto musi wdrożyć nowe regulacje?

Procedurę zgłoszeń będą musieli wdrożyć wszyscy przedsiębiorcy zatrudniający co najmniej 50 osób zatrudnionych według stanu na 1 stycznia lub 1 lipca danego roku.

Do tej liczby wlicza się pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, a także osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy (czyli np. umowę o świadczenie usług, umowę zlecenie, umowę o dzieło), jeżeli nie zatrudniają do tego rodzaju pracy innych osób (podwykonawców).

2. Zmiany w katalogu naruszeń

Oprócz wskazanych dotychczas kategorii naruszeń prawa, katalog nieprawidłowości mogących podlegać zgłoszeniom uległ rozszerzeniu o działania lub zaniechanie dotyczące:

a) prawa pracy;

b) wolności i praw człowieka i obywatela;

c) handlu ludźmi;

d) korupcji.

Będzie mieć to istotny wpływ na inne obowiązujące u danego przedsiębiorcy regulacje wewnętrzne, np. procedurę antymobbingową czy antykorupcyjną.

3. Ustawowa minimalna wysokość odszkodowania dla sygnalisty

Sygnalista, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych, będzie miał prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż dwunastokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku. W 2024 roku będzie to blisko 86.000 złotych brutto.

Sygnalista poza tym odszkodowaniem, będzie mógł również ubiegać się o zadośćuczynienie (bez limitów).

4. Zmiana nazwy ustawy i zgłaszających naruszenia prawa

Zmieniono sposób nazewnictwa „zgłaszających naruszenia prawa” na „sygnalistów”. Zmianie uległ tym samym tytuł ustawy, która ma wdrożyć dyrektywę w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii – z ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa na ustawę o ochronie sygnalistów.

5. Kiedy przepisy wejdą w życie?

Wydłużeniu uległ także vacatio legis ustawy z 1 miesiąca na 3 miesiące od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem zgłoszeń zewnętrznych (czyli zgłoszeń do Rzecznika Praw Obywatelskich), które wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Ustawodawca zdecydował się na pilny tryb procedowania, tj. z pominięciem konsultacji społecznych. Oznacza to, że ustawa może zostać wdrożona bardzo szybko. Jeśli mają Państwo jakieś pytania zapraszamy do kontaktu.

Pytanie #114: Pracodawca ma ośrodek wypoczynkowy, który przeznacza na cele socjalne. Pracownicy korzystają z niego wyłącznie w okresie letnim z uwagi na brak ogrzewania oraz lokalizację. Czy sprzedaż ośrodka w okresie zimowym spowoduje, że pracodawca będzie zobowiązany do przekazania środków z uzyskanych w wyniku tej sprzedaży na rachunek funduszu? 

Odpowiedź: Tak. Czasowe wyłączenie danego środka trwałego z działalności socjalnej nie zwalnia z obowiązku przekazania uzyskanych ze sprzedaży środków na rachunek funduszu. Wyłączenie spod działalności socjalnej musi mieć przede wszystkim charakter trwały. W orzecznictwie podkreśla się, że czasowe zaprzestanie wykorzystywania danego obiektu dla celów socjalnych (na przykład w okresie zimowym lub z uwagi na prace konserwacyjne) w dalszym ciągu rodzi obowiązek przekazania określonej sumy pieniężnej na rachunek funduszu. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 23 listopada 2016 r., sygn. akt II PK 115/16 „chwilowe zaprzestanie „socjalnego” wykorzystywania środka trwałego, spowodowane normalną jego eksploatacją (związaną na przykład z porą roku), nie stanowi zaprzeczenia zależności zachodzącej między jego przeznaczeniem a prowadzeniem działalności socjalnej. Oczywiste przecież jest, że środek ten nadal „służy” sekwencyjnie realizowanej działalności socjalnej. Bieżące jego niewykorzystywanie nie wynika ze zmiany jego zastosowania”.

Przed wydaniem powyższego orzeczenia możliwe było wyciągnięcie odmiennych wniosków z wyroku SN z 17 lutego 2000 r., sygn. akt I PKN 538/99, gdzie uznano, że obowiązek przekazania na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych przychodów z tytułu sprzedaży, dzierżawy i likwidacji środków trwałych dotyczy środków, które aktualnie służą działalności socjalnej, a nie tych, które służyły lub mogłyby służyć w przyszłości tej działalności. Niemniej w uzasadnieniu sąd wskazał również, że działania takie nie mogą zmierzać do obejścia prawa, to jest być wykonywane jedynie w celu uniknięcia dokonania zapłaty na fundusz.

W dzisiejszym globalnym świecie coraz częściej pracujemy w złożonych strukturach organizacyjnych, gdzie granice między tradycyjnym pojęciem relacji pracodawca–pracownik stają się coraz mniej wyraźne. Niestety, prawo pracy nie nadąża za tymi dynamicznymi zmianami, co powoduje często konflikt pomiędzy coraz powszechniejszą praktyką a przepisami prawa. Przykładem tego są matrycowe struktury zatrudnienia. Ustawodawca powinien to dostrzec i uwzględnić nowe rozwiązania w regulacjach prawnych, aby zminimalizować ryzyko powstające w nowych trójstronnych relacjach pracowniczych. – r. pr. Sławomir Paruch oraz adw. Michał Włodarczyk komentują dla Rzeczpospolitej.

Artykuł: tutaj.