Zdrowe Miejsce Pracy: Zawał serca wypadkiem przy pracy?

Hasło „wypadek przy pracy” przywołuje zwykle na myśl obrazy z hali produkcyjnej – urazy wywołane kontaktem z niebezpiecznymi narzędziami, poparzeniami, porażenia prądem, itp. Tymczasem pod pojęciem tym kryją się również inne zdarzenia, które częściej niż z pracą, kojarzą się ze sferą prywatną życia pracownika. Tutaj pojawia się pytanie: czy zawał serca może zostać zakwalifikowany jako wypadek przy pracy?

W myśl ustawowej definicji wypadek przy pracy to zdarzenie:

• nagłe;
• wywołane przyczyną zewnętrzną;
• powodujące uraz lub śmierć; oraz
• następujące w związku z pracą.

O ile nagłość i konsekwencje zawału serca nie budzą wątpliwości, wypełniając tym samym wskazane powyżej przesłanki, o tyle pytanie o jego przyczynę może już prowadzić do dwuznacznych wniosków. Co do zasady zawał serca jest przecież wynikiem pewnych nieprawidłowości w działaniu układu krwionośnego, a więc jego przyczyna leży wewnątrz ludzkiego organizmu.

U źródeł bezpośredniego zaostrzenia się stanu chorobowego pracownika w postaci zawału serca może jednak leżeć przyczyna zewnętrzna: przemęczenie lub nadmiar stresu, przeżywany choćby z powodu natłoku obowiązków służbowych. Dlatego też ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego (choćby wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2019 r. sygn. I PK 215/17) dopuszcza możliwość zakwalifikowania zawału jako wypadku przy pracy o ile przyczyna zewnętrzna związana jest z wykonywaniem obowiązków pracowniczych, przy czym nie chodzi tu o świadczenie zwykłej, codziennej pracy przypisanej do danego stanowiska. Dla przykładu, pełnienie funkcji dyrektora co do zasady łączy się z dużą odpowiedzialnością i stresem, więc czynniki te nie mogą zostać uznane za nietypowe warunki pracy stanowiące przyczynę zewnętrzną wypadku.

Zawał serca będzie mógł zostać zakwalifikowany jako wypadek przy pracy jeżeli pracownik w jego dniu będzie miał do czynienia z sytuacją nadzwyczajną. To na ten aspekt musi zatem zwrócić szczególną uwagę zespół prowadzący postępowanie powypadkowe.

W szczególności nie będzie wypadkiem przy pracy zawał serca w sytuacji wręczenia pracownikowi wypowiedzenia umowy o pracę, co mieści się w granicach uprawnień pracodawcy bez względu na stan zdrowia pracownika.

Podsumowując, uznanie zawału serca za wypadek przy pracy jest możliwe w sytuacjach nietypowych, wykraczających poza zwykłe obowiązki pracownicze, a więc w szczególności wówczas, gdy w wyniku wykonywanych obowiązków służbowych dochodzi do nadmiernego przemęczenia pracownika, silnego wzburzenia emocjonalnego lub gdy postępowanie pracodawcy jest niewłaściwe.

W związku ze złożonością opisywanej problematyki kluczowe jest przeprowadzenie rzetelnego postępowania powypadkowego nakierowanego na precyzyjne odtworzenie przebiegu dnia pracownika i określenie przyczyny zawału.