Pytanie #78: Czy pracodawca, będąc administratorem funduszu, ma obowiązek uzgadniać z zakładowymi organizacjami związkowymi przyznawanie pracownikom świadczeń z funduszu?
Odpowiedź: W tym zakresie należy odwołać się do ustawy o związkach zawodowych. Zgodnie z art. 27 ust. 2 powołanej ustawy przyznanie pracownikom świadczeń z funduszu dokonywane jest w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. Zakres pojęcia „przyznanie świadczeń” powinien zostać ustalony w kontekście art. 7 u.z.z., tj. w ujęciu zbiorowym i indywidualnym. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu w zakresie praw i interesów zbiorowych związki zawodowe reprezentują wszystkich pracowników, niezależnie od ich przynależności związkowej. W związku z tym pracodawca ma obowiązek uzgadniać z zakładową organizacją związkową przyznawanie świadczeń na poziomie zbiorowym, tj. np. kwotę przeznaczoną na realizację określonego rodzaju świadczenia w danym roku, o ile nie wynika ona z regulaminu uzgodnionego uprzednio ze związkiem. Uzgodnienie przyznawania świadczeń w ujęciu indywidualnym powinno odbyć się zgodnie z art. 7 ust. 2 u.z.z., według którego w sprawach indywidualnych stosunków pracy związki zawodowe reprezentują prawa i interesy swoich członków, a pracowników niezrzeszonych tylko na ich wniosek. Oznacza to, że pracodawca jest zobowiązany uzgodnić indywidualne przyznanie świadczenia z funduszu danemu pracownikowi tylko wtedy, gdy jest on członkiem zakładowej organizacji związkowej lub ewentualnie w przypadku, gdy pracownik niezrzeszony wystąpi do związku z wnioskiem o objęcie ochroną. Z tych względów pracodawca jest uprawniony do zwrócenia się do zakładowej organizacji związkowej o udzielenie informacji o pracownikach korzystających z ich ochrony, tj. w trybie art. 30 ust. 3 u.z.z. Wystąpienie to powinno ograniczyć się tylko do pracowników, którym pracodawca zamierza przyznać świadczenia z funduszu. Brak przekazania przez związek żądanej informacji w ustawowym terminie 5 dni będzie skutkować zwolnieniem pracodawcy z obowiązku uzgodnienia ze związkiem przyznania indywidualnego świadczenia z funduszu. Tylko taka wykładnia art. 27 ust. 2 u.z.z. gwarantuje zachowanie negatywnej wolności związkowej. W przeciwnym razie, tj. gdyby pracodawca miał obowiązek uzgadniania przyznawania indywidualnych świadczeń z funduszu ze związkiem zawodowym, związek zawodowy miałby pełną wiedzę o sytuacji socjalnej pracowników niebędących członkami związku zawodowego. Pracownik niebędący członkiem związku ma prawo oczekiwać, że informacje, które przekazuje we wniosku o świadczenia socjalne, np. potwierdzające jego trudną sytuację życiową, będą wykorzystane tylko przez pracodawcę i tylko w zakresie koniecznym do przyznania świadczeń socjalnych.
