Zdrowe miejsce pracy: Co zrobić w przypadku upałów?

Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest ochrona życia i zdrowia pracowników poprzez zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. W przypadku szczególnie uciążliwych warunków wykonywania pracy, które mogą wystąpić np. podczas fali upałów, pracodawca zobowiązany jest do reagowania na zwiększone potrzeby pracowników.

Czy pracodawca musi zapewnić pracownikom napoje?  

W czasie upałów pracownicy powinni mieć zapewniony dostęp do wody zdatnej do picia w odległości maksymalnie 75 m od stanowiska pracy. Dostęp do wody powinien być zapewniony wszystkim pracownikom, bez względu na rodzaj pracy jaki wykonują, gdy temperatura pracy na zewnątrz przekracza 25°C, a w przypadku pracy wykonywanej wewnątrz budynku, gdy temperatura przekracza 28°C.

Sama woda również powinna mieć odpowiednią temperaturę. Powszechną praktyką stosowaną przez pracodawców jest zapewnienie pracownikom wody butelkowanej, jednak nie jest to konieczność. Woda może również pochodzić z sieci wodociągowej, o ile jest ona filtrowana i zdatna do spożycia.

W przypadku pracowników zatrudnionych stale lub okresowo w warunkach szczególnie uciążliwych, pracodawca zobowiązany jest zapewnić również takie napoje, które są dostosowane do warunków wykonywania pracy i związanych z tym potrzeb fizjologicznych pracowników. Mowa tu o napojach wyrównujących poziom elektrolitów, witamin i soli mineralnych, tj. napojach izotonicznych lub wodzie o podwyższonym stopniu mineralizacji.  Rodzaje stanowisk pracy, na których powinny być dostępne napoje inne niż woda, oraz zasady ich przydzielania powinny być ustalane przez pracodawców w porozumieniu ze związkami zawodowymi, a w przypadku ich braku po uzyskaniu opinii od przedstawicieli pracowników, lub po konsultacji z inspektorem BHP.

Skrócenie czasu pracy

Pracodawca może zdecydować się na rotację na stanowiskach pracy, dodatkowe przerwy dla pracowników, a także zwolnienie pracowników wcześniej do domu. Takie rozwiązania mają na celu umożliwienie pracownikom schłodzenia się, odpoczynku czy też regenerację sił. Są one jednak w pełni zależne od dobrej woli pracodawcy. Wprowadzenie takich rozwiązań nie może skutkować obniżeniem wynagrodzenia należnego pracownikom.

Temperatura w miejscu pracy

Pomimo tego, że przepisy nie wskazują wprost maksymalnej temperatury w pomieszczeniach pracy, to przyjmuje się, że nie powinna ona przekraczać 30°C. Inaczej jest w przypadku minimalnej temperatury, która została uregulowana i nie może wynosić co do zasady mniej niż 14°C w pomieszczaniu lub 18°C w przypadku wykonywania lekkiej pracy fizycznej lub pracy w pomieszczeniach biurowych. Z utrzymaniem odpowiedniej temperatury wiąże się także konieczność monitorowania sprawności urządzeń klimatyzujących oraz ich regularne czyszczenie. Praca takich urządzeń nie może powodować wyziębienia lub przegrzania miejsc pracy, a strumienie powietrza nie mogą być skierowane bezpośrednio na stanowisko pracy.

Czy pracownik może odmówić pracy w upalny dzień?

Pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy w sytuacji, gdy warunki pracy nie są zgodne z wymogami przepisów BHP i stanowią bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika. Aby skorzystać z takiego prawa, pracownik musi poinformować swojego przełożonego, że warunki pracy spowodowane wysoką temperaturą nie pozwalają mu wykonywać pracy i narażają jego zdrowie lub życie. Może się tak wydarzyć w przypadku, gdy pomieszczenie jest zbytnio nasłonecznione, a temperatura w pomieszczeniu jest bardzo wysoka i uniemożliwia normalne funkcjonowanie.

Osoby pod ochroną

Zarówno pracownicy młodociani jak i kobiety w ciąży podlegają szczególnym regulacjom. Pracowników młodociani nie mogą pracować w warunkach, w których przy pracy w pomieszczeniach temperatura powietrza przekracza 30°C, a wilgotność względna powietrza przekracza 65%. W przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią, pracodawca nie może im zlecać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych, a także takich, które mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie. Mowa tu m.in. o pracach wykonywanych przy występowaniu nagłych zmian temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15°C.

Odpowiedzialność pracodawcy

Nieprzestrzeganie obowiązków w zakresie zapewnienia pracownikom odpowiednich bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny do 30 tys. złotych, a w skrajnych przypadkach może również doprowadzić do wypadku przy pracy.