Orzeczenie Miesiąca – z cyklu: 10 Orzeczeń w sprawach HR

Orzeczenie Miesiąca: Orientacja seksualna nie może być podstawą odmowy zawarcia umowy z samozatrudnionym.

Wyrok TSUE z 12 stycznia 2023 r., sygn. C-356/21

W wyroku z 12 stycznia 2023 r. w sprawie o sygn. C-356/21 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że odmowa podjęcia współpracy z osobą pracującą na własny rachunek ze względu na jej orientację seksualną stanowi przejaw dyskryminacji i nie może być uzasadniona swobodą wyboru kontrahenta.

Tło sprawy

Skarżący, monter materiałów audiowizualnych, współpracował z telewizją publiczną na podstawie umowy B2B. W ramach tej współpracy strony zawierały kolejne umowy o dzieło. W grudniu 2017 r. skarżący wraz ze swoim partnerem opublikowali w serwisie YouTube klip świąteczny promujący tolerancję wobec par jednopłciowych. Niedługo potem telewizja odwołała dyżury skarżącego i nie zawarła z nim następnych umów, pomimo wcześniejszych zapewnień o dalszej współpracy. Samozatrudniony uznał to za dyskryminację ze względu na orientację seksualną i zdecydował się wytoczyć powództwo o odszkodowanie przeciwko spółce. Sąd krajowy przed wydaniem wyroku postanowił zwrócić się do Trybunału z zapytaniem:

1. czy unijna dyrektywa 2000/78/WE ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy odnosi się też do samozatrudnionych? i
2. czy dopuszczalna jest odmowa zawarcia umowy z taką osobą ze względu na jej orientację seksualną?

W wyroku Trybunał wskazał, że wspomniana dyrektywa obejmuje wszystkie rodzaje działalności zawodowej. Działalność na własny rachunek jest chroniona, o ile ma rzeczywisty charakter i jest wykonywana w ramach stabilnego stosunku prawnego. Źródłem ochrony samozatrudnionych jest to, że osoba prowadząca działalność na własny rachunek może zostać zmuszona do zaprzestania działalności ze względu na swojego kontrahenta, co postawi ją w trudnej sytuacji, porównywalnej z sytuacją zwolnionego pracownika. Przyznanie, że swoboda zawierania umów pozwala na odmowę zawarcia umowy z daną osobą ze względu na orientację seksualną tej osoby, pozbawiłaby omawianej dyrektywy skuteczności.

Komentarz PCS Paruch Chruściel Schiffter Stępień Kanclerz | Littler

olność prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje oczywiście swobodę wyboru partnera gospodarczego. Nie jest ona jednak uprawnieniem bezwzględnym i musi być rozpatrywana w świetle swojej funkcji społecznej. Orzeczenie to ma niezwykle istotne znaczenie w kontekście wyznaczenia granicy między możliwością swobodnego wyboru kontrahenta a ryzykiem narażenia się na zarzut dyskryminacji. Przy podejmowaniu jakichkolwiek decyzji odnośnie podjęcia czy też zakończenia współpracy z samozatrudnionym warto mieć na uwadze stanowisko Trybunału, ponieważ brak uzasadnienia czy też dyskryminujące przesłanki działań mogą stanowić przejaw ograniczenia warunków dostępu do pracy osób pracujących na własny rachunek i skutkować negatywnymi konsekwencjami dla przedsiębiorcy.