Orzeczenie Miesiąca – z cyklu: 10 Orzeczeń w sprawach HR

Orzeczenie Miesiąca: Zwalniający pracodawca może badać sytuację prywatną pracownika.

Wyrok Sądu Najwyższego z 11 października 2022 r., sygn. I PSKP 77/21

W wyroku z 11 października 2022 r.  w sprawie o sygn. I PSKP 77/21 Sąd Najwyższy stwierdził, że pracodawca dokonując wyboru pracowników do zwolnienia nie powinien kierować się jedynie obiektywnymi kryteriami, ale wziąć również pod uwagę ich sytuację materialną. Zwolnienie pracownika, którego sytuacja osobista jest znacznie gorsza niż pozostałych osób zatrudnionych na stanowiskach objętych redukcją może zostać uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Orzeczenie ma istotne znaczenie dla pracodawców, którzy chcą pozyskiwać informacje o aktywności pracowników poza miejscem pracy i ich sytuacji prywatnej.

Tło sprawy

Wobec pracownika zatrudnionego na stanowisku nauczyciel-wychowawca w ośrodku podjęto decyzję o rozwiązaniu umowy jako powód podając zmniejszenie liczby wychowanków i redukcję etatów. Pracownik wniósł pozew do sądu, ale z uwagi na przejście jednego z nauczycieli na emeryturę, a innego na urlop dla poratowania zdrowia, pracodawca zdecydował się na cofnięcie oświadczenia o wypowiedzeniu. W międzyczasie pracownik występował z prośbą o dostosowanie godzin pracy w ośrodku do grafiku jego obowiązków w klubie sportowym, ale prośba ta nie została uwzględniona przez pracodawcę.

Po upływie 3 miesięcy pracownikowi ponownie zostało wręczone wypowiedzenie, a za kryteria do zwolnienia przyjęto najniższy staż pracy i awansu zawodowego, a także posiadanie alternatywnego źródła utrzymania. Pracodawca nie był świadomy, że obowiązki pełnione przez pracownika poza pracą w klubie sportowym były wykonywane nieodpłatnie. Osoby pobierające emeryturę i nauczycielskie świadczenia kompensacyjne, a także osoby dla których praca stanowiła dodatkowe zatrudnienie, nie zostały zwolnione. Pracownik złożył pozew o przywrócenie do pracy i wypłatę wynagrodzenia.

Komentarz PCS Paruch Chruściel Schiffter Stępień Kanclerz | Littler

Kryteria wyboru do zwolnienia nie mogą być dowolne, naruszać zasad równego traktowania, czy stanowić przejawu dyskryminacji. To pracodawca musi prawidłowo uzasadnić przyczyny wypowiedzenia, a do jego realizacji może pozyskiwać i przetwarzać dane osobowe w celu zdeterminowania sytuacji materialnej osób, które zamierza zwolnić. Brak alternatywnego źródła dochodu może być kryterium przemawiającym za rezygnacją z wypowiedzenia umowy o pracę danemu pracownikowi, dlatego też warto przed zwolnieniem wysłuchać pracownika i rozeznać się w jego sytuacji prywatnej.