GMI Legal Update: Nowelizacja specustawy ukraińskiej – przegląd najistotniejszych zmian

Nowelizacja specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy oraz niektórych innych ustaw weszła w życie 28 stycznia br. Nowe przepisy przewidują m.in. możliwość uzyskania niektórych rodzajów zezwolenia na pobyt czasowy przez uchodźców z Ukrainy i specjalny mechanizm ochronny, który co do zasady eliminuje ryzyko negatywnych decyzji w takich sprawach.

Kolejnym ważnym aspektem są zmiany dotyczące powiadomień o zatrudnieniu Ukraińców. Już wcześniej informowaliśmy Państwa o nowym obowiązku pracodawców w tym zakresie oraz o dodatkowym 14-dniowym terminie na złożenie zaległych powiadomień dla wszystkich Ukraińców posiadających jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę z adnotacją o zwolnieniu z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na podstawie specustawy. Materiał jest dostępny tutaj.

Poniżej prezentujemy pozostałe najistotniejsze zmiany w specustawie, które wprowadzono nowelizacją:

1. Polskie dokumenty pobytowe (wizy i zezwolenia na pobyt) przedłużone na podstawie przepisów o COVID-19 utracą ważność 23 sierpnia 2023 r. Będzie to miało miejsce, o ile przed tą datą nie zostanie ostatecznie odwołany w Polsce stan zagrożenia epidemicznego. W takim przypadku dokumenty te stracą ważność w dniu odwołania tego stanu. Zaleca się, aby cudzoziemcy korzystający z przedłużeń jak najszybciej złożyli wnioski o udzielenie zezwolenia na pobyt w celu przedłużenia legalnego pobytu w Polsce.
2. Od 1 kwietnia 2023 r. uchodźcy z Ukrainy będą mogli ubiegać się o jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, Niebieską Kartę albo zezwolenie na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Dotyczy to wyłącznie obywateli Ukrainy, którzy przebywają w Polsce jako beneficjenci ochrony czasowej na podstawie specustawy i posiadają status “UKR”. Niestety, z tego rozwiązania nie będą mogły skorzystać dzieci i inne osoby pozostające na utrzymaniu, ponieważ inne rodzaje zezwolenia na pobyt czasowy nie są dla nich obecnie dostępne. Jednocześnie uchylona została obowiązująca wcześniej specjalna procedura pobytowa przewidziana dla wszystkich uchodźców z Ukrainy. Wnioski o udzielenie zezwolenia na pobyt złożone w tym trybie przed wejściem w życie nowelizacji będą pozostawione bez rozpatrzenia.
3. Wszyscy Ukraińcy ubiegający się o ww. zezwolenia na pobyt czasowy będą chronieni przed uzyskaniem decyzji negatywnej. W przypadku niespełnienia kryteriów udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy, wnioskodawca otrzyma (z zastrzeżeniem pewnych wyjątków) odrębny rodzaj zezwolenia na pobyt tylko na 1 rok. Taki mechanizm ochrony będzie obowiązywał tylko do 24 sierpnia 2023 r.
4. Nowe przepisy automatycznie przedłużyły prawo pobytu w Polsce do 24 sierpnia 2023 r. zarówno dla Ukraińców, którzy przyjechali do Polski z powodu wojny, jak i Ukraińców przebywających już w Polsce przed 24 lutego 2022 r.
5. Obecnie uchodźcy mogą dokonać rejestracji w celu uzyskania numeru PESEL z adnotacją “UKR” jedynie w ciągu 30 dni od przybycia z Ukrainy. Termin ten został skrócony z 90 dni.
6. Ukraińcy korzystający z ochrony czasowej w innym kraju UE automatycznie utracili swoje uprawnienia (w tym ochronę czasową) ze specustawy ukraińskiej w Polsce. Nowe prawo jednoznacznie przesądza, że nie jest możliwe korzystanie z ochrony czasowej jednocześnie w dwóch państwach członkowskich.
7. Zawieszenie terminów na rozpatrzenie spraw dotyczących zezwoleń na pobyt dla cudzoziemców zostało wydłużone z mocą wsteczną od 1 stycznia 2023 r. do 24 sierpnia 2023 r. Tym samym wyłączono możliwość zwalczania bezczynność władz lub przewlekłego prowadzenia postępowania w takich sprawach w tym okresie.

W najbliższych miesiącach spodziewamy się kolejnych zmian, w tym dotyczących możliwości podróżowania dla dzieci uchodźców. Wszystkie nadchodzące aktualizacje będziemy zamieszczać na naszym profilu LinkedIn.