Funduszowe czwartki – pytania i odpowiedzi

Pytanie #92: Czy ZUS może kontrolować, czy pracodawca spełnia kryteria socjalne przy przyznawaniu świadczeń socjalnych? 

Odpowiedź: Z całą pewnością ZUS ma prawo badać, czy pracodawca właściwie skorzystał z wyłączenia z podstawy wymiaru na podstawie § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia dotyczącego wymiaru składek. Wydaje się jednak, że kontrola taka powinna być ograniczona do zweryfikowania, czy pracodawca sfinansował świadczenia ze środków funduszu oraz czy mają one charakter socjalny. Potwierdził to m.in. SA w Szczecinie, który w wyroku z 19 lutego 2013 r. wskazał, iż „podstawa materialnoprawna zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia przekonuje więc, że rzeczą organu rentowego jest przede wszystkim analiza celów socjalnych i źródeł ich finansowania. Wadliwe jest przy tym założenie, aby wskazany cel socjalny utożsamiać wyłącznie z określonymi kryteriami przyznawania świadczeń socjalnych, a przez to, aby przyznać organowi rentowemu uprawnienie do weryfikacji kryteriów socjalnych przyjętych przez płatnika. Uprawnienie takie w żadnym razie nie wynika z przytoczonych podstaw prawnych. W przekonaniu Sądu Apelacyjnego obowiązujące w tej mierze regulacje (przede wszystkim cytowany § 2 pkt 19 rozporządzenia dotyczącego wymiaru składek) wyraźnie sprowadzają uprawnienia kontrolne organu rentowego jedynie do ustalenia, czy istnieje w regulaminie ZFŚS podstawa sfinansowania bonusów, czy świadczenia te mają w istocie charakter socjalny oraz sprawdzenia, czy środki rzeczywiście pochodzą z funduszu świadczeń socjalnych” (sygn. akt III AUa 730/12). W tym kontekście za niewłaściwą uznać należy praktykę ZUS, zgodnie z którą bada on świadczenia w kontekście spełniania kryteriów socjalnych, szczególnie w sytuacji, gdy bada je zbiorowo i np. podważa wszystkie świadczenia wypłacone z funduszu, uznając, na podstawie kilku przykładów, że pracodawca niewłaściwie ustalał sytuację materialną pracowników.