Funduszowe czwartki – pytania i odpowiedzi

Pytanie #141: Pracownik spółki Abba złożył oświadczenie o swojej sytuacji zgodnie z procedurą przyjętą u pracodawcy i na tej podstawie otrzymał środki z funduszu. Oświadczenie okazało się fałszywe. Czy na tej podstawie można domagać się od pracownika zwrotu otrzymanych przez niego środków? Jakie dalsze konsekwencje spółka X może wyciągnąć w stosunku do tego pracownika?

Odpowiedź: Spółka może żądać zwrotu świadczenia, jeżeli przewidziane to zostało w regulaminie funduszu. Należy pamiętać, że finansowe skutki nieprawidłowej wypłaty świadczeń z funduszu ponosi pracodawca. Pracodawca powinien więc mieć możliwość wprowadzenia regulacji, które działać będą na pracowników odstraszająco i zniechęcą ich do składania nieprawdziwych oświadczeń.

Regulamin może przewidywać również inne sankcje wobec pracownika, na przykład pozbawienie go prawa do dalszych świadczeń z funduszu w danym roku kalendarzowym.

Pojawiające się stanowiska organów, np. niektórych inspektoratów PIP, według których zwrotu świadczenia od pracownika składającego nieprawdziwe oświadczenie o swojej sytuacji życiowej można domagać się jedynie w części, w której mu ono nie przysługiwało, uważam za błędne. Podobnie organy kwestionują również czasem dopuszczalność pozbawiania pracownika prawa do świadczeń za dany rok.

Kwestią dyskusyjną pozostaje, czy w związku z podaniem nieprawdziwych danych dotyczących sytuacji materialnej na pracownika można nakładać kary porządkowe oraz czy może stanowić to podstawę do wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę. W przypadku kar porządkowych jest to raczej wątpliwe, bowiem kary upomnienia i nagany mogą być wymierzane tylko za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, natomiast kary pieniężne – za nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy. Jest to katalog zamknięty.

Natomiast w naszej ocenie dopuszczalne jest wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę szczególnie w  sytuacji, gdy pracownik świadomie złożył nieprawdziwe oświadczenie.