Funduszowe czwartki – pytania i odpowiedzi

Pytanie #140: Czy dla wyłączenia świadczeń finansowanych ze środków funduszu z podstawy wymiaru składek ma znaczenie, czy świadczenia te zostały wypłacone według kryteriów socjalnych oraz zgodnie z procedurą określoną w regulaminie? 

Odpowiedź: Wydaje się, iż wykładnia § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia dotyczącego wymiaru składek nie pozostawia wątpliwości, iż samo zwolnienie ze składek nie jest uzależnione od zachowania kryteriów socjalnych.

Wskazany przepis przewiduje bowiem jedynie dwa warunki takiego zwolnienia:

1. finansowanie świadczeń musi odbywać się ze środków przeznaczonych na cele socjalne oraz
2. finansowanie to musi mieć miejsce w ramach funduszu (czyli nie może następować z innego źródła, np. ze środków obrotowych pracodawcy).

Należy jednak zauważyć, iż w orzecznictwie nie ma zgodności co do powyższego. Przykładowo w wyroku z 20 lutego 2012 r. (sygn. akt I UK 140/12) SN wskazał, iż § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia dotyczącego wymiaru składek „nie tylko wskazuje źródło finansowania wymienionych świadczeń (fundusz świadczeń socjalnych), lecz także odnosi się do zasad ich wypłacania, skoro są to świadczenia wypłacane pracownikom «w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych». Ramy te zaś zakreślają przepisy ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych oraz regulaminy ustanawiające zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu oraz zasady przeznaczania środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej”. W ten sposób SN podkreślił, iż podstawą wyłączenia jest, poza socjalnym źródłem finansowania, wypłacenie świadczeń według kryteriów socjalnych oraz dochowanie procedury określonej w regulaminie funduszu. Odmienną wykładnię zaprezentował Sąd Apelacyjny w Białymstoku, który w wyroku z 23 lipca 2013 r. (sygn. akt III AUA 143/13, Legalis) wskazał, iż „§ 2 pkt 19 rozporządzenia zwalnia z obowiązku opłacenia składki wszystkie świadczenia, które, po pierwsze, pochodzą ze środków przeznaczonych przez pracodawcę na cele socjalne, po drugie, nie ma co do zasady znaczenia, czy zostały one redystrybuowane w oparciu o kryteria określone w art. 8 ust 1 ustawy o funduszu świadczeń socjalnych, po trzecie, następuje to pod warunkiem, że zgromadzenie i wydatkowanie środków nastąpiło w obrębie funkcjonowania ZFŚS. W tym ostatnim wypadku nie ma znaczenia, czy pracodawca zastosował reguły wydatkowania zasobów nakreślone w regulaminie. Termin „w ramach” odnosi się do instytucji ZFŚS, a nie do złożonych reguł rozdzielania środków. Istotne jest wyłącznie to, czy funkcjonalnie można przypisać świadczenie do działalności ZFŚS”. W świetle powyższego cytowane stanowisko Sądu Apelacyjnego w Białymstoku należy uznać za słuszne. Wątpliwości w tym zakresie rozwiał wyrok SN z 18 lutego 2016 r. (II UK 37/15), w którym wskazano, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych może weryfikować wyłącznie czy świadczenie z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych było finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne, w szczególności czy było przewidziane w regulaminie i nie było dodatkowym świadczeniem pracodawcy.