#Alert: Zniesienie stanu epidemii

Ministerstwo Zdrowia planuje zniesienie stanu epidemii na dzień 16 maja 2022 r. Projekt rozporządzenia w tej sprawie opublikowany został 9 maja na stronach rządowych.

Powyższe ma znaczenie dla przepisów z „Tarczy antykryzysowej”. Wiele z nich przestanie obowiązywać w momencie zniesienia stanu epidemii, stanu zagrożenia epidemicznego lub po upływie okresu wskazanego w poszczególnych przepisach (np. 3 mies. po ich zniesieniu).

Zgodnie z zapowiedziami w miejsce stanu epidemii zostanie wprowadzony stan zagrożenia epidemicznego, który ma zostać utrzymany przynajmniej do września 2022 r. Powinno być to sygnałem dla pracodawców, że przepisy „Tarczy antykryzysowej” mogą obowiązywać tylko do końca tego roku.

Co zmieni się po zniesieniu zarówno stanu epidemii oraz stanu zagrożenia epidemicznego?

1. Praca zdalna

• Podstawowym rozwiązaniem wprowadzonym już pierwszą wersja „Tarczy” jest możliwość polecenia pracownikom wykonywania pracy w formie zdalnej. Praca zdalna przyjęła się w praktyce i obecnie jest ona rozwiązaniem oczekiwanym przez samych pracowników. Trend został dostrzeżony przez ustawodawcę, który podjął działania mające na celu wprowadzenie pracy zdalnej na stałe do kodeksu pracy. Mimo, że trwają one od początku pandemii, nadal nie jest znana data wejścia w życie nowelizacji kodeksu pracy.
• Jednym z warunków polecenia pracy zdalnej jest obowiązywanie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Po ich zniesieniu pracodawcy nie będą mogli stosować polecenia pracy zdalnej w oparciu o przepisy ustawy. Nie będą mieć również zastosowania przepisy określające warunki wykonywania takiej pracy. Rozwiązaniem wartym rozważenia jest uregulowanie zasad wykonywania pracy zdalnej w przepisach wewnętrznych.

2. Badania lekarskie pracowników

• Obecnie zawieszony pozostaje obowiązek przeprowadzania badań okresowych (w tym również w odniesieniu do niektórych grup pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie niebezpiecznych). Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii albo po odwołaniu stanu epidemii, pracodawca i pracownik mają obowiązek wykonać badania okresowe w okresie nie dłuższym niż 180 dni od dnia odwołania danego stanu.
• Zniesienie tych stanów będzie miało wpływ na orzeczenia lekarskie z badań wstępnych lub kontrolnych wydane przez innych lekarzy, niż uprawnionych do przeprowadzania tych badań. Stracą one moc po upływie 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo od dnia odwołania stanu epidemii.
• Kolejną zmianą będzie przywrócenie obowiązku przeprowadzania badań wstępnych w przypadku osób zatrudnianych na stanowiska administracyjno-biurowe. Obecnie jeżeli taki pracownik posiada aktualne orzeczenie dopuszczające go do pracy, a pracodawca uzna, że wskazane warunki odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku, nie musi kierować nowozatrudnionego pracownika na badania.

3. Badania lekarskie pracowników w szczególnych branżach

• Obowiązek przeprowadzania badań lekarskich zostanie przywrócony również w poszczególnych branżach, które regulują przepisy szczególne.
• Przykładowo, w odniesieniu do kierowców do których mają zastosowanie przepisy ustawy o transporcie drogowym, ponownie będzie konieczne przeprowadzanie:

– badań lekarskich w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy,

– badań psychologicznych w tym samym celu,

– szkoleń okresowych.

• Badania i szkolenie powinny zostać przeprowadzone w ciągu 180 dni od odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii

4.Ważność orzeczeń lekarskich

• „Tarcza antykryzysowa” wydłuża ważność orzeczeń z badań profilaktycznych, badań psychologicznych, czy innych badań wymaganych przepisami do wykonywania pracy, których ważność upłynęła po 7 marca 2020 r.
• W zależności od rodzaju badania, ważność orzeczenia wygaśnie po upływie:

– 180 dni – w przypadku orzeczeń z badań wstępnych, kontrolnych i okresowych,

– 60 dni – w przypadku orzeczeń z badań psychologicznych lub innych badań, niż wstępne, kontrolne i okresowe wymaganych przez przepisy od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

5. Szkolenia BHP

• Po zniesieniu stanu epidemii oraz stanu zagrożenia epidemicznego przestanie istnieć możliwość przeprowadzania szkoleń BHP w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.
• Konieczne będzie przeprowadzenie „zaległych” szkoleń okresowych z zakresu BHP. Przepisy „Tarczy antykryzysowej” przewidują bowiem, że w przypadku, gdy termin szkolenia okresowego przypada w:

– okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub

– w okresie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo stanu epidemii termin na jego przeprowadzenie jest wydłużony do 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo stanu epidemii.

6. Odprawy, odszkodowania i inne świadczenia związane z rozwiązaniem umowy

• Zniesienie stanu epidemii i stanu zagrożenia epidemicznego będzie wiązać się z możliwością ograniczenia wysokości odprawy, odszkodowania lub innego świadczenia pieniężnego wypłacanego przez tego pracodawcę pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej.
• Rozwiązanie to ma obecnie zastosowanie do pracodawców u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych lub istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń – w rozumieniu przepisów „Tarczy antykryzysowej”. Na podstawie tych przepisów mogą oni ograniczyć kwotę świadczenia – np. odprawy z tytułu tzw. „zwolnień grupowych” do kwoty 10-ciokrotności minimalnego wynagrodzenia.

7. ZFŚS

• Pracodawcy u których wystąpił wskazany powyżej spadek obrotów gospodarczych lub istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń mają również możliwość zawieszenia:

– tworzenia lub funkcjonowania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,

– dokonywania odpisu podstawowego,

– wypłaty świadczeń urlopowych.

• Przepisy w takiej sytuacji przewidywały także automatyczne zawieszenie wewnątrzzakładowych przepisów zwiększających kwotę odpisu na zfśs, w związku z czym pracodawcy byli zobowiązani jedynie do naliczania i odprowadzania odpisu w kwocie wskazanym w przepisach ustawy o zfśs.
• Jeżeli pracodawca korzysta z tych rozwiązań, zniesienie stanu epidemii i stanu zagrożenia epidemicznego będzie wiązać się z przywróceniem poprzednich zasad funkcjonowania ZFŚS.

8. Zakaz konkurencji

• Do czasu zniesienia stanu epidemii i stanu zagrożenia epidemicznego pracodawcy mają możliwość wypowiedzenia pracownikowi umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy z zachowaniem 7-dniowego okresu wypowiedzenia.
• Z możliwości wypowiedzenia umowy o zakazie konkurencji mogą skorzystać także zleceniodawcy na rzecz których taki zakaz został ustanowiony po ustaniu umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług, czy umowy o dzieło.

9. Zaległy urlop

• „Tarcza antykryzysowa” przewiduje w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, możliwość udzielenia zaległego urlopu (w wymiarze do 30 dni) pracownikom bez uzyskania ich zgody, we wskazanym przez pracodawcę terminie.
• Przepis ten w zasadzie potwierdzał praktykę, która była dotychczas akceptowana, w tym również przez sądy. Niezależnie zatem od jego uchylenia, w naszej ocenie pracodawcy w dalszym ciągu będą mieli możliwość zobowiązania pracownika do wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego.

10. Orzeczenia o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności i niezdolności do pracy

• Zniesienie stanu epidemii oraz stanu zagrożenia epidemicznego będzie mieć znaczenie dla osób niepełnosprawnych. „Tarcza antykryzysowa” wydłużała ważność orzeczeń o niepełnosprawności i orzeczeń o stopniu niepełnosprawności, których ważność:

– upłynęła w terminie do 90 dni przed dniem wejścia w życie „Tarczy antykryzysowej”, pod warunkiem złożenia w tym terminie kolejnego wniosku o wydanie orzeczenia,

– upływa w terminie od dnia wejścia w życie „Tarczy antykryzysowej”.

• Orzeczenia te pozostają ważne do upływu 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Przedłużenie to nie ma jednak zastosowania, jeżeli do upływu wskazanego terminu zostało wydane nowe orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności
• Poza powyższymi orzeczeniami, „Tarcza antykryzysowa” wydłuża również ważność wydanych na czas określony orzeczeń o:

– częściowej niezdolności do pracy,

– całkowitej niezdolności do pracy,

– całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji,

– niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Chętnie wesprzemy Państwa w procesie wdrażania zmian w Państwa organizacjach.

Zapraszamy do kontaktu.