Jak pomóc Ukrainie? – Jak udzielając wsparcia Ukraińcom zachować zgodność z zasadą równego traktowania wobec pracowników z Rosji czy Białorusi?

W sytuacji  trwającego konfliktu zbrojnego na terytorium Ukrainy, wiele osób uciekających przed wojną rozpoczyna swoje życie zawodowe na nowo w Polsce.

Nastawienie i chęć pomocy Polaków oraz ułatwienia związane z legalizacją pobytu i  pracy zdecydowanie temu sprzyjają. W tym samym czasie, obywatele Rosji i Białorusi ponoszą odpowiedzialność za decyzje przywódców swoich krajów praktycznie w każdym aspekcie życia, również zawodowym. Znacząca ilość państw przyłączyła się do sankcjonowania Federacji Rosyjskiej oraz Białorusi, a także do eliminacji powiązań gospodarczych z tymi krajami. W związku z tym, wielu obywateli Rosji czy Białorusi utraciło swoje dotychczasowe miejsca pracy lub ma problemy na aktualnym rynku pracy. Dodatkowo, również znacznie częściej widoczna jest niechęć obywateli innych krajów do Rosjan czy Białorusinów, o czym pisaliśmy w #Alert przy okazji artykułu o konfliktach
w miejscu pracy. Jak zatem w takiej sytuacji powinien zachować się pracodawca, który według przepisów kodeksu pracy, ma obowiązek przestrzegać zasady równego traktowania w zatrudnieniu?

1. Pracodawca powinien pozostać obiektywny.

Zgodnie z kodeksem pracy zasada równego traktowania pracowników obowiązuje na każdym etapie zatrudnienia – zarówno podczas rekrutacji, w trakcie trwania stosunku pracy oraz przy jego rozwiązywaniu. Dotyczy to m.in. warunków zatrudnienia, wynagrodzenia, możliwości awansowania, czy dostępu do szkoleń. Pracodawca, który naruszy zasadę równego traktowania pracowników ze względu na np. narodowość, przekonania polityczne czy pochodzenie etniczne może ponieść odpowiedzialność cywilną lub wykroczeniową. Przykładowo więc, na rozmowach rekrutacyjnych lub przy awansach w firmie, pracodawca powinien kierować się obiektywnymi kryteriami jak doświadczenie, kwalifikacje i umiejętnościami kandydata/pracownika, a nie jego obywatelstwem czy pochodzeniem, co może zostać uznane za dyskryminację.

2. Pracodawca nie może pozwalać na nierówne traktowanie w miejscu pracy.

Zadaniem pracodawcy jest również przeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu. Pracodawca powinien obserwować zachowania i relację pracowników, wysłuchiwać ich potrzeb oraz odpowiednio reagować na pojawiające się
w środowisku pracy konflikty (również wyciągać konsekwencje wobec sprawców naruszeń zasady równego traktowania). Pracodawca nie może przyzwalać na zachowania, które nie są zgodne z zasadą równego traktowania, np. obraźliwe komentarze w stosunku do obywatela danego kraju czy jego izolowanie z grona pracowników.

3. Pracodawca powinien uświadamiać pracowników o obowiązujących przepisach.

Jednym z obowiązków pracodawcy jest udostępnienie pracownikom przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu w formie pisemnej informacji lub zapewnienie pracownikom dostępu do tych przepisów w inny przyjęty w firmie sposób, na przykład poprzez udostępnienie treści w intranecie czy wywieszenie informacji na tablicy ogłoszeń. Mimo spełnienia tego formalnego obowiązku, bywa że pracownicy nie są świadomi czym w istocie jest dyskryminacja i jak powinni reagować na przejawy nierównego traktowania w zatrudnieniu. Obowiązek przeciwdziałania dyskryminacji nie polega zatem wyłącznie na jednorazowym udostępnieniu przepisów, lecz na aktywnych działaniach pracodawcy mających uchronić pracowników przed nierównym traktowaniem. Dobrym rozwiązaniem jest zatem przekazywanie informacji o równym traktowaniu w sposób pracownikom przystępny (nie tylko tekst przepisów), organizacja szkoleń z tego zakresu, propagowanie równego traktowania, przeprowadzanie akcji informacyjnych, stworzenie kanałów zgłoszeń, zebrania osób (organów, komisji, zakładowych rzeczników praw pracowników) odpowiedzialnych za wyjaśnianie spraw dyskryminacyjnych itp.

4. Pracodawca powinien dbać o atmosferę i o poczucie jedności w środowisku pracy.

Pracodawca może dodatkowo zadbać o odpowiednią integrację w miejscu pracy oraz promować wartości istotne dla firmy np. takie jak równouprawnienie, w tym równe traktowanie pracowników bez względu na ich narodowość, rasę czy pochodzenie etniczne. Pracodawca powinien dokonywać podobnych działań w taki sposób, aby dla jego pracowników było jasne, że nikt nie jest w jego miejscu pracy traktowany gorzej, a wszelkie tego przejawy nie są przez pracodawcę tolerowane.

5. Pracodawca może „dyskryminować” pozytywnie.

Nie każde nierówne traktowanie pracowników będzie oznaczało dyskryminację w jej negatywnym znaczeniu. Są przypadki, w których pracodawca może różnicować warunki pracy pracowników ze względu na ich konkretne cechy np. rodzicielstwo czy premiowanie dłuższego stażu pracy. Kodeks pracy dopuszcza również możliwość wyrównywania szans wszystkich lub części pracowników poprzez działania, które są podejmowane przez pracodawcę przez pewien czas. Musi to dotyczyć wyróżnionych pracowników z jednej lub kilku przyczyn określonych w kodeksie np. narodowość. To właśnie ta regulacja może uzasadniać preferencyjne traktowanie obywateli Ukrainy w aktualnej sytuacji wojny w ich kraju. Aby wdrożyć taką politykę wyrównywania szans, pracodawca powinien wprowadzić odpowiednie regulacje wewnętrzne np. program pomocy obywateli Ukrainy. Co istotne, działania polegające na pomocy obywatelom jednej nacji nie mogą odbywać się poprzez pogorszenie traktowania pracowników innej np. czasowe przyznanie benefitów pracownikom z Ukrainy nie może się odbywać np. poprzez zabranie benefitów obywatelom Białorusi. Każde działanie pracodawcy powinno być odpowiednio wyważone i uzasadnione.

Chcesz sprawdzić czy Twoje działania nie naruszają zasady równego traktowania w zatrudnieniu lub zgodnie z prawem wprowadzić program pomocowy obywatelom Ukrainy – napisz do nas.