Jak pomóc Ukrainie? – Czy świadczenia wielkanocne z ZFŚS można dać Ukraińcom w wyższej wysokości?

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych jest instytucją, dzięki której pracodawcy mogą wspierać swoich pracowników i ich rodziny, którzy ucierpieli wskutek rosyjskiego ataku na Ukrainę. Jednym ze świadczeń mieszczącym się w pojęciu „działalności socjalnej”, które może zostać przyznane pracownikom jest zapomoga losowa. Świadczenie to ma charakter pomocowy, co czyni je najwłaściwszym w przypadku tej grupy pracowników. Więcej wątpliwości nasuwa się w przypadku świadczeń świątecznych. Należą one do innej kategorii świadczeń, a przy ich przyznawaniu zwyczajowo stosuje się odmienne kryteria socjalne niż przy zapomogach. Dużą role w tym zakresie będą odgrywać postanowienia regulaminu ZFŚS i dotychczasowa praktyka. Ewentualne odstępstwa w tym zakresie mogą prowadzić do negatywnych skutków w postaci zakwestionowania charakteru dotychczas przyznanych świadczeń.

Świadczenie świąteczne – co decyduje o jego wartości?

Świadczenia świąteczne stanowią formę pomocy materialnej o charakterze okolicznościowym. Są czymś innym niż zapomogi, ponieważ nie wiążą się one z indywidualnym zdarzeniem rzutującym na sytuację socjalną osoby uprawnionej. Podstawą ich przyznania są wzmożone wydatki w okresie świątecznym. Właśnie ta kwestia uzasadnia dobór kryteriów socjalnych stosowanych przy ich przyznawaniu. W przypadku zapomogi najczęściej stosowanym kryterium jest sytuacja życiowa osoby uprawnionej. Natomiast świadczenia świąteczne przyznawane są najczęściej w oparciu o sytuację rodzinną lub materialną osoby uprawnionej. Decydujące znaczenie ma np. liczba dzieci lub średni dochód na członka rodziny pracownika. Kwestie drugoplanową stanowią zatem okoliczności, które mogą stanowić przyczynę przyznania zapomogi, jak np. wojna.

Nie oznacza to jednak, że pracodawcy nie mogą stosować wszystkich kryteriów jednocześnie przy przyznawaniu świadczeń wielkanocnych. Zasada taka może wynikać z obowiązującego u pracodawcy regulaminu i tym samym zwiększenie wartości świadczenia nie będzie naruszać przepisów ustawy.

Wyższa wartość świadczenia świątecznego dla Ukraińców

Stosowanie kryterium rodzinnego i materialnego w odniesieniu do świadczeń świątecznych jest rozwiązaniem powszechnym. Takie też postanowienia znajdujemy wówczas w regulaminach ZFŚS. Nie wyklucza to jednak całkowicie możliwości zastosowania kryterium sytuacji życiowej i zwiększenia na tej podstawie wartości świadczenia.

Jeżeli regulamin przewiduje progi dochodowe i kwoty świadczeń świątecznych to czy można wypłacić Ukraińcom więcej? W teorii nie powinno to stanowić problemu, skoro podniesienie kwoty świadczenia będzie wynikało z zastosowania dodatkowego kryterium sytuacji życiowej. Niestety może to mieć to wpływ na ocenę całokształtu przyznanych świadczeń. Jednorazowe uwzględnienie dodatkowego kryterium, nawet z uwagi na szczególne okoliczności, może prowadzić do zakwestionowania przez ZUS prawidłowości przyznania tego samego świadczenia innym pracownikom, w tym w zeszłych latach. Uwzględnienie sytuacji życiowej w przypadku pracowników z Ukrainy i pominięcie go w odniesieniu do pozostałych pracowników w odniesieniu do tego samego świadczenia świątecznego może zostać bowiem uznane za naruszenie przepisów ustawy. W rezultacie pracodawca chcąc zastosować dodatkowe kryterium powinien je uwzględnić przyznając świadczenia wszystkim pracownikom. Wynikiem takiego badania może być jednak konieczność przyznania świadczeń w wyższej wysokości również innym pracownikom.

Zwiększanie wartości świadczenia w oparciu o kryterium, które nie było dotychczas stosowane i nie jest przewidziane w regulaminie jest rozwiązaniem mogącym mieć negatywne skutki dla przyszłej praktyki funduszu. Jeżeli w regulaminie nie została przewidziana możliwość doraźnego zastosowania dodatkowego kryterium sytuacji życiowej z uwagi na szczególne okoliczności, lepszym rozwiązaniem będzie przyznanie pracownikom zapomogi. Pozwoli to na zachowanie dotychczasowej praktyki funkcjonowania funduszu i uniknięcie zarzutów odnoszących się do naruszenia w postaci naruszenia postanowień regulaminu.