HR Legal Update: Jest kolejny projekt przepisów o sporach zbiorowych – mniej korzystny dla pracodawców niż poprzedni

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano nowy projekt ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Obecny istotnie różni się od poprzedniego, w szczególności pomija rozwiązania, które miały usprawnić prowadzenie sporów zbiorowych, czy zapobiegać nadużyciom. Przyjęcie przepisów w zaproponowanym brzmieniu nie doprowadzi zatem do osiągnięcia zamierzonego pierwotnie celu. Dlaczego? Zapraszamy do zapoznania się z naszym podsumowaniem projektowanych zmian.

I. Usunięcie z projektu prawa do kwestionowania legalności strajku

• Istotnym mankamentem nowego projektu ustawy jest usunięcie procedury zatwierdzania zgodności z prawem przeprowadzonego głosowania w sprawie ogłoszenia strajku.
• Procedura taka była zaproponowana w poprzedniej wersji projektu ustawy.
• Jest ona jednak niezbędna, ponieważ pracodawcy nie mają jakichkolwiek możliwości szybkiego przeciwdziałania strajkowi w przypadku powzięcia podejrzeń co do jego legalności – w szczególności prawidłowości przeprowadzenia referendum strajkowego.
• Brak jest uzasadnienia dla usunięcia proponowanego wcześniej rozwiązania, w szczególności z uwagi na niezaproponowanie jakiejkolwiek alternatywy w tym zakresie.

II. Wprowadzenie pojęcia „pracodawcy dominującego”

• Projekt wprowadza nieznane dotąd w polskim prawie pracy pojęcie „pracodawcy dominującego”.
• Status ten będzie przysługiwał podmiotom, które bezpośrednio lub pośrednio wywierają dominujący wpływ na funkcjonowanie innego pracodawcy lub przedsiębiorcy (np. jednostka nadrzędna, właściciel, „spółka-matka”, etc.).
• Spór zbiorowy będzie mógł zostać zatem wytoczony zarówno pracodawcy u którego działa dana organizacja związkowa, jak i podmiotowi nadrzędnemu względem tego pracodawcy.

III. Przedmiot sporu

• Projekt zakłada zmianę definicji sporu zbiorowego.
• Katalog spraw o które będzie mógł być toczony spór będzie otwarty
• Spór będzie mógł być toczony o dowolne kwestie, które można uznać za związane z prawami lub wolnościami związkowymi, czy zbiorowymi interesami, czy prawami zawodowymi, ekonomicznymi lub socjalnymi związanymi z wykonywaniem pracy.
• Definicja ta daje w istocie możliwość prowadzenia sporu na dowolnym tle, co istotnie ingeruje autonomię zarządczą pracodawcy.

IV. Wprowadzenie limitu czasowego trwania sporu

• Projekt wprowadza limit czasowy trwania sporu zbiorowego.
• Spór zbiorowy będzie mógł trwać maksymalnie 9 miesięcy od dnia od dnia nieuwzględnienia przez pracodawcę zgłoszonych żądań (z możliwością umownego wydłużenia na kolejne 3 miesiące).
• Po upływie ww. okresu spór będzie wygasał z mocy prawa.
• Nie będzie więc sytuacji, że spory trwają latami pomimo, że żądania dawno się zdezaktualizowały.

V. Mediacja prewencyjna – nowość w procedurze rokowań

• Strony sporu zbiorowego będą miały możliwość zaangażowania mediatora w prowadzone rozmowy już na etapie rokowań (obecnie dopiero po zakończeniu tego etapu).
• Ma to zwiększyć liczbę zawieranych porozumień i pozwolić na szybsze zakończenie sporu.
• W razie braku porozumienia na tym etapie po przygotowaniu protokołu rozbieżności spór, tak jak dotychczas, wejdzie w etap mediacji.

VI. Obowiązek zawiadomienia ministra o powstaniu sporu

• Pracodawca będzie miał obowiązek przesłania stosownego zawiadomienia do ministra właściwego do sprawy pracy (aktualnie obowiązujące przepisy przewidują obowiązek zawiadomienia okręgowego inspektora pracy o powstałym sporze.
• Oznacza to centralizację zarządzania problematyką sporów zbiorowych poprzez bezpośrednie zaangażowanie w nie organów najwyższego szczebla, a nie jak dotychczas powołanej w tym celu instytucji tj. Państwowej Inspekcji Pracy.
• Ministerstwo będzie posiadać pełną wiedzę o liczbie czy przedmiocie wszystkich sporów w całym kraju.

VII. Obowiązek przekazania służbowych adresów poczty elektronicznej

• Projektowane przepisy przewidują nałożenie na pracodawcę obowiązku przekazania organizacji związkowej prowadzącej spór listy służbowych adresów mailowych osób wykonujących pracę zarobkową.
• Taki obowiązek narusza zasady ochrony danych osobowych pracowników oraz negatywną wolność związkową pracowników niezrzeszonych.
• Organizacje związkowe otrzymają bowiem pełny dostęp do danych kontaktowych, a pośrednio również pełną listę pracowników.
• Takie rozwiązanie może prowadzić do nadużyć – organizacje związkowe mogą chcieć wykorzystywać dane np. do prowadzenia agitacji związkowej czy w innych celach niezwiązanych z pierwotnym celem.
• Jednocześnie udostępnienie tego rodzaju danych będzie miało charakter nieodwracalny, co rodzi ryzyko wszczynania sporów zbiorowych wyłącznie w celu pozyskania takich danych.

VIII. Termin na przeprowadzenie referendum strajkowego

• Projekt przewiduje sztywny termin na przeprowadzenie referendum strajkowego.
• Ten obowiązkowy element organizacja związkowa będzie musiała przeprowadzić w nieprzekraczalnym terminie 30 dni od dnia sporządzenia protokołu rozbieżności z postępowania mediacyjnego.
• Rozwiązanie to zakończy dotychczasową praktykę prowadzenia referendum przez kilka miesięcy aż do uzyskania wymaganej frekwencji.

IX. Obowiązkowy udział reprezentatywnej organizacji związkowej w sporze zbiorowym w przypadku kilku związków działających u pracodawcy

• Projekt przewiduje obowiązek uczestnictwa w sporze zbiorowym co najmniej jednej reprezentatywnej organizacji związkowej.
• W rezultacie organizacje, które nie mają wystarczającej liczby członków nie będą mogły wszczynać samodzielnie sporów zbiorowych.
• Ograniczy to zatem konieczność dalszego prowadzenia sporu, w sytuacji gdy pracodawca osiągnął porozumienie z organizacjami reprezentatywnymi z którym nie zgadza się np. organizacja licząca zaledwie kilku członków.